Ευθύμιος Παπαταξιάρχης
τχ. 137
- Μια πολύχρωμη γωνιά στην πόλη που αλλάζει
Εδώ και δυο χρόνια, το προσφυγικό με τραβά από το μανίκι. Συνέχεια το βρίσκω μπροστά μου. Στην κορύφωση της κρίσης, το συνάντησα στον τόπο όπου διαμορφώθηκα ως ανθρωπολόγος, στο «χωριό μου», τη Σκάλα Συκαμνιάς, έναν μικρό οικισμό ψαράδων στη βόρεια Λέσβο, που μέσα σε λίγους μήνες το 2015 υποδέχτηκε πάνω από 250.000 «πρόσφυγες». Αργότερα, το είδα με έκπληξη να μετακομίζει, στην κυριολεξία, έξω από το γραφείο μου στη Μυτιλήνη. Οι απόγονοι των Ασιατών Παστούν, των Μαγκρεμπίνων ή των Αφρικανών Αζάντε, για τους οποίους μιλάνε τα κλασικά κείμενα που διδάσκω στα ανθρωπολογικά μου σεμινάρια, αποφάσισαν να μας επισκεφθούν.
Η οδός Καραντώνη, με το λεγόμενο «κόκκινο κτίριο», ένα από τα παλαιότερα νεοκλασικά της πόλης, όπου βρίσκονται τα γραφεία των διδασκόντων του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας (ΤΚΑΙ) του Πανεπιστημίου Αιγαίου, καθώς και η οδός Αγίου Θεράποντος, ο παράλληλός της, μικρός δρόμος που βγάζει στο Μπίνειο, το άλλο νεοκλασικό κτίριο του ΤΚΑΙ, αποτελούν ιδιαίτερα οικείο χώρο. Η διαδρομή των κάποιων δεκάδων μέτρων που ενώνει τα δύο κτίρια θα τολμούσα να πω ότι είναι η «αυλή μου». Το οικοδομικό τετράγωνο που περιβάλλεται από τους δύο δρόμους, στο πίσω μέρος του Αγίου Θεράποντος, της πιο εμβληματικής εκκλησίας της Μυτιλήνης, λίγα μέτρα από τον κεντρικό εμπορικό πεζόδρομο της Ερμού, μέχρι πρότινος ήταν μια μικτή οικιστική ζώνη με αρκετά μικρά καταστήματα, κάποιες δημόσιες υπηρεσίες, λίγες κατοικίες και ένα δυο κλειστά σπίτια. Σήμερα είναι κάτι ριζικά διαφορετικό: μετατράπηκε σε ένα από τα επίκεντρα αυτού που ονομάζω «ανθρωπιστική πόλη».
Από τότε που τη θυμάμαι, η γειτονιά διέθετε τουλάχιστον μια ρητορική εξωστρέφεια. Τα γκράφιτι και τα αναρχικά συνθήματα στον μαντρότοιχο του Γυμνασίου, δίπλα στο σχολικό γήπεδο μπάσκετ, συνδύαζαν τον αγωνιστικά αντιρατσιστικό προσανατολισμό με την εγρήγορση γύρω από τις ανάγκες των μεταναστών και τη συμπαράσταση σε αυτούς. Η κατάληψη των αναρχικών στο μικρό οίκημα στην αυλή του Μπινείου, που κάποια στιγμή γέννησε και την κίνηση υποστήριξης των προσφύγων, το «Μουσαφεράτ», ελληνιστί «φιλοξενία», σίγουρα συνέβαλε σε αυτό το κλίμα. Το ίδιο και η Εργατική Λέσχη, παραδίπλα από το γραφείο μου, με τις συχνές πρωτοβουλίες «αλληλεγγύης» και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.
Η γωνιά αυτή κυριολεκτικά μεταμορφώθηκε στα δύο χρόνια της προσφυγικής κρίσης. Κινητήρια δύναμη της μεταμόρφωσής της ήταν η Άνοιξη (ψευδώνυμο), ένας «κοινωνικός φορέας» που ιδρύθηκε το 1999 «με σκοπό την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού μέσω της εργασιακής απασχόλησης και της εξατομικευμένης συμβουλευτικής των ΑΜΕΑ και των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού».
[…]
Ο Ευθύμιος Παπαταξιάρχης διδάσκει κοινωνική ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
