Βιβλιοκρισία τριών βιβλίων του Étienne Balibar:
-La proposition de l’égaliberté, Presses Universitaires de France, 2010
-Violence et civilité, Éditions Galilée, 2010
-Citoyen sujet, Presses Universitaires de France, 2011
Bruce Robbins
τχ. 127, σ. 25-34
Σε μια δημόσια συζήτηση που διεξήχθη στη Νότια Καλιφόρνια το 2007, ο γάλλος φιλόσοφος Αλαίν Μπαντιού πληροφόρησε τον γάλλο φιλόσοφο Ετιέν Μπαλιμπάρ ότι εκείνος, ο Μπαλιμπάρ, είναι ρεφορμιστής. «Κι εσείς, κύριε», απάντησε ο Μπαλιμπάρ, «είστε θεολόγος».
Αμφότερα αυτά τα επίθετα περιέχουν κάτι περισσότερο από έναν κόκκο αλήθειας. Αμφότερα, εξάλλου, λένε κάτι ως προς το γιατί ο Μπαντιού, ο Ρανσιέρ, ο Ζίζεκ και οι Χαρντ-Νέγκρι πουλάνε περισσότερο στην Αμερική απ’ ό,τι ο Μπαλιμπάρ. Η λέξη μεταρρύθμιση ακούγεται πολύ βαρετή. Ενώ η αριστερή θεολογία! Έχει έναν μυστηριώδη, επαναστατικό τόνο. Στην πραγματικότητα, πολλά απ’ όσα θεωρούνται ως αριστερή σκέψη σε μια χώρα δίχως οργανωμένη Αριστερά είναι ευσεβείς πόθοι περί του τέλους του κόσμου, παρουσιάζοντας μυστηριώδεις, παντοδύναμους μεσσίες –σκεφτείτε το «πλήθος» των Χαρντ και Νέγκρι. Ο Ζίζεκ και ο Μπαντιού λειτουργούν σε ένα ανώτερο επίπεδο, αλλά είναι και αυτοί επιρρεπείς σε σενάρια στα οποία Όλα Αλλάζουν Έξαφνα και Εξολοκλήρου. «Πελάτες οι οποίοι αγόρασαν αυτά τα προϊόντα, αγόρασαν επίσης το Left Behind».
Στους περισσότερους αμερικανικούς κύκλους, ο τίτλος του «ρεφορμιστή» δεν επιφέρει τα μοιραία αποτελέσματα που είχε στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου ο Μπαλιμπάρ ήταν μέλος επί δύο δεκαετίες. (Ως πρώην μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο Μπαλιμπάρ αντιμετώπισε ασφαλώς προβλήματα ως προς την είσοδό του στις ΗΠΑ, όπου όμως παρά ταύτα εργάστηκε κατά περιόδους τις δύο τελευταίες δεκαετίες). Εν πάση περιπτώσει, ρεφορμιστής δεν είναι ένα επίθετο που ο Μπαλιμπάρ χρησιμοποιεί για τον εαυτό του. Αν κάπως του ταιριάζει, αυτό ισχύει κυρίως στο επίπεδο του ύφους. Ο Μπαντιού, όπως πολλοί από τους συντρόφους του, είναι στυλίστας θεολόγος: στην Ηθική του δεν δίστασε να περιγράψει τον «Άνθρωπο» ως «Αθάνατο». Ο Μπαλιμπάρ μπορεί να γράφει μαχητικά μανιφέστα (βλέπε τη διακήρυξη αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, την οποία υπέγραψε και ο Μπαντιού, το καλοκαίρι του 2012), αλλά η αναπότρεπτη έλξη του για τις παρενθέσεις και τις αξιολογήσεις κάνει τη φιλοσοφική του γραφή να ηχεί ρεφορμιστικά. Οι προτάσεις του, λοιπόν, δεν βολεύουν οποιονδήποτε στοχαστή θα ήθελε να χρησιμοποιήσει το επιχείρημά του, και ειδικά στοχαστές που δεν είναι ιδεολογικοί του σύμμαχοι. Σαν αστικό λεωφορείο, κάνει στάση σε κάθε εννοιολογικό κόμβο. Δεν είναι για τον Μπαλιμπάρ η λεωφόρος της προφητικής αυτοεπιβεβαίωσης. Και πώς θα μπορούσε να είναι, δεδομένης της δηλωμένης πεποίθησής του ότι οι υπαρκτοί πολιτικοί θεσμοί είναι επαρκώς νομιμοποιημένοι για να τεθούν υπό εξέταση –όχι νομιμοποιημένοι, αλλά επαρκώς νομιμοποιημένοι;
Μάρτιος 2013
Μτφρ. Ελένη Στυλιανού
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
- [ΣτΜ] Τίτλος πρωτοτύπου: Bruce Robbins, «Balibarism!», n+1 (on line magazine) 16 (2013), https://nplusonemag.com/issue-16/reviews/balibarism/
O Bruce Robbins διδάσκει συγκριτική λογοτεχνία και κοινωνική κριτική στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Ν. Υόρκης
