Άρης Δρουκόπουλος
τχ. 132-133
Το βιβλίο του Νίκου Θεοτοκά για τον Μακρυγιάννη είναι ένας οδηγός για την ανάγνωση των Απομνημονευμάτων και των άλλων γραπτών του. Ο στόχος του βιβλίου είναι να αφηγηθεί τη ζωή του Μακρυγιάννη από τη γέννηση ως το θάνατό του. Και πράγματι, το βιβλίο αρχίζει με τη φράση: «Ο Μακρυγιάννης γεννήθηκε στο Αβορίτη της Δωρίδας» και τελειώνει με τη φράση: «Λίγες μέρες αργότερα, στις 27 Απριλίου, άφησε ήσυχα στο σπίτι του την τελευταία του πνοή». Ανάμεσα στις δύο αυτές φράσεις εκτυλίσσεται, μέσα σε 520 σελίδες, η ζωή του Μακρυγιάννη, ιδωμένη όχι υπό ορισμένη οπτική γωνία αλλά με το βλέμμα του ιστορικού, δηλαδή ενταγμένη στα δρώμενα της εποχής του. Ο Θεοτοκάς έγραψε μια νηφάλια και τεκμηριωμένη αφήγηση. Όταν διαβάζουμε το βιβλίο του νιώθουμε όχι μόνο πλουσιότεροι σε γνώσεις αλλά και ότι το βλέμμα μας είναι καθαρότερο, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τα γεγονότα και τα πρόσωπα της παλαιότερης ιστορίας μας.
Θα υπενθυμίσω, σύντομα, τη ζωή του Μακρυγιάννη: γιος αγροτοποιμένων, στα 25 περίπου χρόνια του είναι ένας καλοκατεστημένος έμπορος μιας οθωμανικής επαρχίας. Όταν αρχίζει ο Αγώνας, η προοπτική αλλάζει. Ο Μακρυγιάννης αγωνίζεται στην πρώτη γραμμή, με το σώμα του, εναντίον των Τούρκων και αργότερα εναντίον της αδικίας και υπέρ του Συντάγματος. Παράλληλα, υποστηρίζει τη δραστηριότητά του δημοσιογραφικά, τουλάχιστον από το 1825. Από το 1829 αρχίζει έναν άλλον αγώνα, παράλληλο και τεμνόμενο με τους άλλους αγώνες. Τον αγώνα να γράψει τα απομνημονεύματά του. Το 1836 επιχειρεί να αναπαραστήσει ζωγραφικά τους αγώνες με 24 εικόνες και το ψηφιδωτό το φτιάχνει ο Παναγιώτης Ζωγράφος υπό την καθοδήγησή του. Δεν αρκούσαν όμως αυτά, και, παράλληλα, από το 1837 περίπου μέχρι το 1852, καταγράφει τα όνειρα και τα οράματά του, που τα μισά περίπου από αυτά έχουν άμεση σχέση με τη δημόσια δραστηριότητά του. Αυτή η ποικίλη και πολύπλοκη δραστηριότητα δημιούργησε έναν μύθο.
Όλα αυτά, λοιπόν, περνάνε από το φίλτρο του ιστορικού Νίκου Θεοτοκά με τις σύγχρονες μεθόδους της ιστορίας, της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας.
Ο Άρης Δρουκόπουλος είναι συνταξιούχος φιλόλογος και συγγραφέας.
