Ανδρέας Καρίτζης
τχ. 132-133
Το βιβλίο του Δημοσθένη Δαγκλή με τον τίτλο Φυσική επιστήμη και πραγματικότητα διερευνά τη σχέση του έργου του γάλλου φιλοσόφου της επιστήμης Ντυέμ (Duhem) με το φιλοσοφικό κίνημα του λογικού θετικισμού –γνωστού και ως κύκλος της Βιέννης–, το οποίο σφράγισε καθοριστικά την αναλυτική φιλοσοφία και τον κλάδο της φιλοσοφίας της επιστήμης.
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας παρουσιάζει τις βασικές φιλοσοφικές θέσεις του Ντυέμ αναφορικά με κομβικά ζητήματα της φιλοσοφίας της επιστήμης, όπως η σχέση επιστήμης και μεταφυσικής, η φύση των επιστημονικών θεωριών, των φυσικών νόμων και των μοντέλων. Επίσης, ο συγγραφέας πραγματεύεται την περίφημη ολιστική «θέση Ντυέμ», αναφορικά με τη σχέση παρατήρησης και θεωρίας, αλλά και τις «μυστήριες», ως προς τη σαφήνειά τους, έννοιες-κλειδιά στο έργο του Ντυέμ, όπως είναι η έννοια του «κοινού νου», της «ορθοκρισίας» και της «λεπτότητας».
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου που αποτελείται από οκτώ κεφάλαια ανασυγκροτείται επισκοπικά η φιλοσοφική συμβολή των βασικών εκπροσώπων του λογικού θετικισμού στην ανάπτυξη του εν λόγω ρεύματος. Ο κατάλογος των ονομάτων περιλαμβάνει πρόσωπα που διαμόρφωσαν τη φυσιογνωμία του εν λόγω ρεύματος, όπως οι Μαχ (Mach), Σλικ (Schlick), Φρανκ (Frank) και Νόιρατ (Neurath), φιλοσόφους που εξέλιξαν πτυχές του προγράμματος προς νέες κατευθύνσεις, όπως ο Βάισμαν (Waismann) με τον γλωσσο-αναλυτικό προσανατολισμό και ο Ράιχενμπαχ (Reichenbach) με τον πιθανοκρατικό προσανατολισμό, αλλά και φιλοσόφους που απέκτησαν πολύ μεγαλύτερη φήμη και επιρροή, διαμορφώνοντας καταλυτικά την ανάπτυξη της φιλοσοφικής σκέψης στον αγγλοσαξωνικό χώρο, όπως οι Κάρναπ (Carnap) και Χέμπελ (Hempel).
Το εν λόγω βιβλίο προσφέρει στο γενικό αναγνωστικό κοινό με φιλοσοφικές αναζητήσεις αναφορικά με το φαινόμενο της επιστήμης, ή σε φοιτητές και φοιτήτριες, που η πορεία των σπουδών τους περιλαμβάνει στοιχεία φιλοσοφίας της επιστήμης, τη δυνατότητα συνοπτικής και συστηματικής γνωριμίας με ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά κινήματα σχετικά με το φαινόμενο των επιστημών, αλλά και την αναλυτική εξέταση του έργου του Ντυέμ, ο οποίος επηρέασε καθοριστικά τον τρόπο κατανόησης της επιστήμης, στην αυγή της εμφάνισης του κλάδου της φιλοσοφίας της επιστήμης.
Όμως, παράλληλα, το βιβλίο του Δαγκλή αποτελεί σημαντική συμβολή και για το πιο εξειδικευμένο κοινό των μελετητών στο πεδίο της φιλοσοφίας της επιστήμης αλλά και της ιστορίας του εν λόγω κλάδου. Και τούτο επειδή το βιβλίο αποτελεί όχι μια γενική επισκόπηση των απόψεων των φιλοσόφων που πραγματεύεται, αλλά επιχειρεί να προσδιορίσει τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στις διαφορετικές πτυχές του φιλοσοφικού έργου του Ντυέμ και της ιστορικής εξέλιξης του λογικού θετικισμού, μέσα από την προσπάθεια υπέρβασης προβλημάτων και δυσκολιών που εμφανίζονται κατά την ανάπτυξη του προγράμματός του από τους βασικούς εκφραστές του.
Ο Ανδρέας Καρίτζης είναι διδάκτορας φιλοσοφίας.
