Τομά Πικετί
τχ. 136
Ο Anthony «Tony» Atkinson κατέχει μια μοναδική θέση μεταξύ των οικονομολόγων. Κατά τον τελευταίο μισό αιώνα και σε πείσμα των κυρίαρχων τάσεων, έθεσε το ζήτημα της ανισότητας στο επίκεντρο της δουλειάς του, αποδεικνύοντας έτσι ότι τα οικονομικά είναι πρωτίστως μια κοινωνική και ηθική επιστήμη.
Ο Tony γεννήθηκε το 1944 και δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο το 1969. Μεταξύ 1969 και 2016 έγραψε πάνω από σαράντα βιβλία και περισσότερα από 350 επιστημονικά άρθρα, τα οποία συνέβαλαν σε μια βαθιά αλλαγή στο ευρύτερο πεδίο των διεθνών μελετών της ανισότητας, της φτώχειας και της κατανομής του εισοδήματος και του πλούτου. Από τη δεκαετία του 1970, έγραψε επίσης σημαντικές θεωρητικές εργασίες, που αφορούν κυρίως τη θεωρία της βέλτιστης φορολογίας. Ο Atkinson ενδιαφερόταν σταθερά για πρακτικά θέματα δημόσιας πολιτικής και κοινωνικής δικαιοσύνης και καταλάβαινε ότι η σύνδεση της θεωρητικής ανάλυσης με την προσεκτική ματιά στα πραγματικά δεδομένα είναι ο πιο εναργής τρόπος για να επιτευχθεί επιστημονική πρόοδος.
Η πιο σημαντική και σε βάθος δουλειά του έχει να κάνει με την ιστορική και εμπειρική ανάλυση της ανισότητας, μέσα σε ένα θεωρητικό πλαίσιο που ο ίδιος αναπτύσσει με άψογη μαεστρία και χρησιμοποιεί με σύνεση και μετριοπάθεια. Με τη χαρακτηριστική προσέγγισή του, ταυτοχρόνως ιστορική, εμπειρική και θεωρητική· με την εξαιρετική αυστηρότητα και την αδιαμφισβήτητη ακεραιότητά του· συμφιλιώνοντας με όλους τους κανόνες της δεοντολογίας τους διαφορετικούς ρόλους του ως ερευνητή των κοινωνικών επιστημών και ως πολίτη, αντίστοιχα, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ευρώπης και του κόσμου, ο Atkinson υπήρξε για δεκαετίες πρότυπο για γενιές φοιτητών και νέων ερευνητών.
Μαζί με τον Simon Kuznets, ο Atkinson προήγαγε έναν νέο επιστημονικό κλάδο εντός των κοινωνικών επιστημών και της πολιτικής οικονομίας: τη μελέτη των ιστορικών τάσεων στην κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου. Φυσικά, το ζήτημα της κατανομής και των μακροχρόνιων τάσεων είχε ήδη τεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής οικονομίας του 19ου αιώνα, ιδίως στο έργο του Τόμας Μάλθους, του Ντέιβιντ Ρικάρντο και του Καρλ Μαρξ. Αλλά αυτοί οι συγγραφείς είχαν πρόσβαση σε περιορισμένα ποσοτικά στοιχεία και ήταν συχνά υποχρεωμένοι να περιορίζονται σε καθαρά θεωρητικές υποθέσεις.
Μόλις στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα η έρευνα πια του Kuznets και του Atkinson, που ανέλυε την κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου, στάθηκε δυνατό να βασιστεί σε ιστορικές πηγές. Το 1953, στο αριστούργημά του Shares of Upper Income Groups in Income and Savings, ο Kuznets συνδύασε τις πρώτες συστηματικές αρχειακές καταγραφές εισοδήματος και περιουσίας σε εθνικό επίπεδο στις ΗΠΑ (αρχεία στη δημιουργία των οποίων είχε και ο ίδιος συμβάλει), με τα δεδομένα που προέρχονταν από τον ομοσπονδιακό φόρο εισοδήματος (ο οποίος εισήχθη το 1913, μετά από παρατεταμένη πολιτική διαμάχη), προκειμένου να συσταθεί η πρώτη ιστορική λεπτομερής καταγραφή της κατ’ έτος κατανομής του εισοδήματος.
Το 1978, στο έργο αναφοράς The Distribution of Personal Wealth in Britain, που συνέγραψε με τον Allan Harrison, ο Atkinson ξεπέρασε τον Kuznets: κάνοντας συστηματική χρήση των βρετανικών αρχείων για τις εκτελέσεις διαθήκης από τη δεκαετία του 1910 έως τη δεκαετία του 1970, ανέλυσε με επιβλητικό τρόπο τον βαθμό στον οποίο διαφορετικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις μπορεί να μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις εξελίξεις, που παρατηρούνται στην κατανομή του πλούτου, διανομή που βρισκόταν υπό εξονυχιστικό έλεγχο κατά τη διάρκεια εκείνης της ταραγμένης περιόδου. Σε σύγκριση με το βιβλίο του Kuznets, το οποίο εστίαζε κυρίως στην κατασκευή βάσεων στατιστικών δεδομένων, το βιβλίο του Atkinson πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, με την έννοια ότι συναρμόζει καλύτερα τη συλλογή δεδομένων με την ιστορική και θεωρητική ανάλυση.
[…]
Μτφρ. Γιάννης Μπαλαμπανίδης
Ο Τομά Πικετί είναι διευθυντής σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS) και διδάσκει στην École d’ Économie του Παρισιού.
