Μάνος Στεφανίδης
τχ. 134-135
«Δεν μ’ ενδιαφέρουν οι λέξεις γιατί κρύβουν τα πράγματα»
(Γιώργος Λάππας)
Ίσως το πιο δύσκολο ζήτημα για έναν ιστορικό της σύγχρονης τέχνης είναι να ορίσει τι και πώς μπορεί να εκληφθεί ως γλυπτική σήμερα. Γιατί, παρά τα όσα λέγονται για την κρίση της ζωγραφικής, την ουσιαστική κρίση ύπαρξης αντιμετωπίζει η πανάρχαια τέχνη της γλυπτικής, με τη ζωγραφική να εδράζεται σταθερά στις αισθητικές αλλά και οικονομικές αξίες του αστικού κόσμου, αποτελώντας έτσι το πιο πολύτιμο prestige του. Αντίθετα, η γλυπτική ασφυκτιά εκτός επίσημων μνημείων (η αμνησίας), εκτός επίσημης ιστορίας και ιδεολογίας, καθώς μοιραία εξοβελίζεται από τον δημόσιο χώρο. Έναν χώρο, που ασφυκτιά, κι αυτός με τη σειρά του, από το έλλειμμα σημασιών και νοήματος. Σε μιαν επιτηρούμενη κοινωνία, το έργο της γλυπτικής βολεύεται μόνο σε ρόλους διακοσμητικού συμβόλου.
Ο Γιώργος Λάππας, έχοντας επίγνωση όλων αυτών των προβλημάτων και των αδιεξόδων της έκφρασης, φιλοτεχνούσε σε όλη του τη ζωή τα γλυπτά ενός απατηλά χαρούμενου αυτοαναφορικού requiem, που σάρκαζε μέσα στο πένθος του κάθε πομπώδη φόρμα. Η γλυπτική δηλαδή ως ψυχανάλυση ενός υποκειμένου που διαρκώς ξεγλιστρά από τις σημασίες του. Αίνιγμα; Ναι, αλλά με πόση κομψότητα και χιούμορ.
Υπάρχουν δημιουργοί που διαχειρίζονται την ψευδοηρωική φόρμα της παράδοσης νομίζοντας πως είναι σύγχρονοι παρ’ όλα αυτά. Ο Γιώργος Λάππας, που απεβίωσε πρόσφατα σε ηλικία 66 ετών, δεν εμπνεόταν από τη φύση εκεί έξω αλλά αλίευε μανιωδώς τις ένδον εικόνες που κρύβονταν στα όνειρα ή το υποσυνείδητό του, στον μέσα πορφυρίτη, όπως θα έλεγε ένας άλλος Μέγας αντιηρωικός, ο Νίκος Καρούζος. Μια γλυπτική που έκρυβε πολύ καλά στην επιφάνεια της εικόνας τα μυστικά του βυθού.
O αιγυπτιώτης Λάππας, με σπουδές ψυχολογίας σε αμερικανικά πανεπιστήμια, με έντονη δράση στον ευρωπαϊκό χώρο [Biennale Bενετίας, Metropolis στο Bερολίνο (1991)] και με «αιρετική» παρουσία στη γραφειοκρατική και αυτοπαγιδευμένη AΣKT, εμπιστεύεται το ένστικτο ή τις παραψυχολογικές του ικανότητες ως εικαστικό υλικό, περιμένει να τον επισκεφθούν όνειρα καθ’ ύπνους και να τον καθοδηγήσουν, μετέρχεται τρόπους μαντείας ώστε να εξαγάγει μορφές από τις βιωμένες του εικόνες, πιστεύει στην «εμπάθεια» ως μείζον κίνητρο δημιουργίας. Από την άλλη πλευρά, είναι ένας δημιουργός με απόλυτη συνείδηση της ιστορίας. Ξέρει ότι με το έργο του πρέπει να πάρει θέση ως προς τον καταλυτικό όγκο, λόγου χάριν, της Σφίγγας, που δυναστεύει τη μνήμη του από την παιδική του ακόμη ηλικία, όταν τη χάζευε από το πατρικό του σπίτι στο Kάιρο.
[…]
Ο Μάνος Στεφανίδης διδάσκει ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.