Φωτεινή Βάκη
τχ. 122-123, σ. 130-134
Τα δίπολα στην ιστορία της φιλοσοφίας, όπως παλαιό/νέο, Μεσαίωνας/νεωτερικότητα, βαρβαρότητα/πολιτισμός, με τον δεύτερο όρο να υπερτερεί αξιολογικά έναντι του πρώτου, είναι σημεία ιδεολογικών χρήσεων και καταχρήσεων αλλά και πολεμικών αντιπαραθέσεων των ιδεών. Η αξιολογική φόρτιση σημαινόμενων, όπως «νέο» και «πολιτισμός», που εντείνει η αντιπαράθεσή τους στα ριζικά έτερα τους, όπως «σκοτεινοί χρόνοι» και βαρβαρότητα ανα-νοηματοδότησε τον χρόνο της ιστορίας, αποδίδοντάς του προθέσεις, σκοπούς και μεγαλεπήβολα σχέδια.
Τα αντιθετικά ζεύγη «σκότος/Διαφωτισμός» και «βαρβαρότητα/πολιτισμός» γέννησαν τις γραμμικές θεωρίες προόδου και την περιοδολόγηση της ιστορίας σε στάδια, καθένα από τα οποία αξιολογείται ως ανώτερο από τα προηγούμενα. Για τον σκωτικό Διαφωτισμό, η αναγκαία μετάβαση από τα επονομαζόμενα «ακατέργαστα» στάδια του ανθρώπινου είδους στα οποία πρωταγωνιστούν οι βάρβαροι, τα άτακτα παιδιά της ιστορίας της ανθρωπότητας, ανυπότακτα, πολεμοχαρή και ελεύθερα από ιδιοκτησία, στα συναλλακτικά ήθη της κοινωνίας του εμπορίου περιβεβλημένης με το φωτοστέφανο της «ευπρέπειας», των «καλών τρόπων», της εκλέπτυνσης και του εξευγενισμού των ηθών, υπαγορεύεται από το πολιτικό αίτημα του εκσυγχρονισμού της Σκωτίας που επιτάσσει την δια παντός αποβολή των βάρβαρων Highlander (Χαϊλάντερ) στη χωματερή του παρελθόντος ή στην καλύτερη περίπτωση στην επικράτεια της μυθοπλασίας και του φολκλόρ.
Ακόμη και ο Rousseau (Ρουσώ), ο κατεξοχήν υμνητής του ευγενούς αγρίου του οποίου το εγκώμιο πλέκει στον Λόγο περί της καταγωγής και των θεμελίων της ανισότητας ανάμεσα στους ανθρώπους, θεωρώντας τον ανώτερο από τον κοινωνικό άνθρωπο, εφόσον ο πρώτος «αποπνέει σχόλη και ελευθερία» ενώ ο δεύτερος εργάζεται ως τον θάνατό του ή «απαρνιέται τη ζωή για να κερδίσει την αθανασία», αξιώνει στο Κοινωνικό Συμβόλαιο τη μετάλλαξή του στο ηθικό πρόσωπο του πολίτη.
Η Φωτεινή Βάκη διδάσκει φιλοσοφία στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
