Χριστίνα Τσακιστράκη
τχ. 134-135
Kατά τη δεκαετία του ’90 αναπτύσσεται στο πεδίο των σπουδών του φύλου και της σεξουαλικότητας, στα αμερικανικά κυρίως πανεπιστήμια, ένα νέο κριτικό ρεύμα, η queer θεωρία. Εντοπίζοντας τις αφετηρίες της τόσο στον μεταδομιστικό φεμινισμό της Judith Butler, όσο και στις σπουδές της σεξουαλικότητας και τις gay/lesbian studies, η queer θεωρία θέτει σε ριζική διερώτηση τα κοινωνικά και πολιτισμικά κανονιστικά πλαίσια, ενώ επιχειρεί μια ριζική αναπραγμάτευση του φύλου και της σεξουαλικότητας, καθώς και των ταυτοτήτων που παράγουν. Προς τούτο η queer θεωρία επιλέγει ως επιστημολογικό και μεθοδολογικό άξονα τη μεταγραφή των προταγμάτων του μεταμοντερνισμού και μεταδομισμού στη μελέτη του φύλου και της σεξουαλικότητας, σε μια προοπτική αποδόμησης των νορμών και των κανονιστικών προτύπων που οριοθετούν τις έμφυλες ταυτότητες και τις ταυτότητες της σεξουαλικότητας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έννοια του υποκειμένου και της ταυτότητας ως θεμελιακή της μοντέρνας αφήγησης θα αντιμετωπιστεί ως κατεξοχήν εξουσιαστικός μηχανισμός και θα τεθεί, υπό την ειδική εκδοχή της σεξουαλικής ταυτότητας, στο επίκεντρο της queer κριτικής. Σύμφωνα με την ανάλυση που παρουσιάζει η queer θεωρία, κάθε ταυτότητα, ακόμη και η ομοφυλόφιλη, είναι ετεροκανονική και αλλοτριωτική, καθώς προϋποτίθεται ως ενιαία, σταθερή και αμετάθετη, εκ των προτέρων προ-εννοημένη και προ-δεδομένη, εγκλωβίζοντας μάλιστα την υποκειμενικότητα σε ένα προϋπάρχον δίπολο ετεροφυλοφιλίας-ομοφυλοφιλίας, που καταστατικά προορίζεται να χαρακτηρίσει το κάθε άτομο ερήμην του ως ετεροφυλόφιλο ή ομοφυλόφιλο.
Κατά την αντίληψη της queer θεωρίας, κάθε μορφή ταυτότητας είναι εξ υπαρχής ουσιοκρατική και επομένως ετεροπροσδιοριστική. Εξού και κατ’ αναλογίαν με τον «θάνατο του ανθρώπου» που κηρύττει ο μεταμοντερνισμός, η queer θεωρία θα αναγγείλει τον θάνατο της σεξουαλικότητας ως ταυτότητας, για να την περιβάλλει ακολούθως με όλα τα χαρακτηριστικά που κοσμούν το στερέωμα της μεταμοντέρνας κριτικής: την πολυσημία, την πολλαπλότητα, τη μεταβλητότητα, τη ρευστότητα, την αστάθεια, την ενδεχομενικότητα, την προσωρινότητα, την αβεβαιότητα, την αμφισημία.
[…]
Η Χριστίνα Τσακιστράκη είναι διδάκτορας κοινωνιολογίας και θεωρίας του δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στη φεμινιστική θεωρία.
Comment