Ειρήνη Σκαλιόρα
τχ. 124, σ. 99-101
Η νευροεπιστήμη είναι κατεξοχήν και με την ουσιαστική σημασία της λέξης διεπιστημονικό γνωστικό πεδίο, τόπος συνάντησης –συχνά γόνιμης και ενίοτε συναρπαστικής– επιστημών που κατά παράδοση ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους, ακόμα και σε διαφορετικούς τρόπους σκέψης, αν θυμηθούμε τους δύο «πολιτισμούς» του C. P. Snow: η βιολογία και η ψυχολογία, η γενετική και η ψυχιατρική, η νευρολογία και η γλωσσολογία, η μηχανική/μηχανολογία (engineering) και η φιλοσοφία. Αυτή η συνθετική προσέγγιση αντανακλάται στα κεντρικά ερωτήματα της σύγχρονης νευροεπιστήμης: το πώς η αλληλεπίδραση γενετικού υλικού και περιβάλλοντος καθορίζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη δημιουργία των νευρωνικών δικτύων το πώς οι εμπειρίες –κυρίως οι πρώιμες αλλά όχι μόνο– μεταβάλλουν τη λειτουργία και τη δομή αυτών και ως εκ τούτου επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ατόμου και συντελούν στη σταδιακή συγκρότηση της αυτοβιογραφικής μνήμης και της αίσθησης του εαυτού το ποια είναι η βιολογική βάση εκφυλιστικών παθήσεων τύπου Alzheimer και Parkinson, που εξίσου σταδιακά μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια αυτής το πώς κατασκευάζονται τα προϊόντα της αντίληψης μέσα από τη σύνθεση της εξωτερικής πραγματικότητας, των ιδιοτήτων και περιορισμών του νευρικού μας συστήματος και της φυσικής αλλά και κοινωνικής παρουσίας του ατόμου στον κόσμο και, βέβαια, το holy grail της νευροεπιστήμης, η αναζήτηση του περίφημου «νευρωνικού κώδικα», ακόμα ελάχιστα κατανοητού: του τρόπου, με άλλα λόγια, με τον οποίο τα νευρωνικά δίκτυα επεξεργάζονται πληροφορίες και αναπαριστούν αντικείμενα, αναμνήσεις, ιδέες, την ίδια τη συνείδηση. Αυτά όλα είναι ζητήματα η διερεύνηση (κατανόηση;) των οποίων θα επηρεάσει καθοριστικά τις ιατρικές επιστήμες και κατ’ επέκταση την οικονομία του μέλλοντος. Και είναι τα περισσότερα ζητήματα τα οποία μελετούν οι 60+ ερευνητικές ομάδες που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή στον χώρο των νευροεπιστημών στα διάφορα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα της χώρας μας. Τα αποτελέσματα αυτών των μελετών είναι ελάχιστα γνωστά στο ευρύ κοινό, παρόλο που χαίρουν εκτίμησης στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, και αυτό βάσει των κριτηρίων που συνήθως χρησιμοποιούνται για να αξιολογήσουν και να αποτιμήσουν αυτή τη δουλειά.
Η Ειρήνη Σκαλιόρα είναι νευροβιολόγος και εργάζεται στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.
