Jean-Luc Nancy
τχ. 128-129, σ. 26-34
Aθηνά Aθανασίου: Θα ήθελα να ξεκινήσω από ένα κεντρικό μοτίβο του έργου σας, πιο συγκεκριμένα την ενασχόλησή σας με το πολιτικό και τη σχέση του με το ζήτημα της κοινότητας. Σε ένα κείμενο-κλειδί, την Αεργό κοινότητα,[2] υποστηρίζετε ότι αυτό που ονομάζετε «αεργό κοινότητα», δηλαδή μια κοινότητα που δεν συγκροτείται στη βάση μιας οργανικής ουσίας, μπορεί να καταλαμβάνει μόνο έναν μη-τόπο. Αυτό μας επιτρέπει να πάμε πέρα από την αντίληψη της κοινότητας ως ενός «ενιαίου πράγματος», όπως λέτε, κατά το πρότυπο της πατρίδας, του πατέρα ή του ηγέτη. Μπορείτε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτή την επιθυμία για μια «πρωταρχική κοινότητα», σχετικά με την κοινοτική επιθυμία για μια κλειστή και αδιαίρετη ταυτότητα, που βρίσκεται στον πυρήνα της δυτικής πολιτικής σκέψης, αλλά και στη βάση όλων των ακροδεξιών, φασιστικών και νεο-ναζιστικών ιδεολογιών στην Ευρώπη σήμερα; Πώς μπορούμε να ξανασκεφτούμε την κοινότητα με έναν μετα-θεμελιωτικό τρόπο και με έναν δημοκρατικό τρόπο; Πώς μπορούμε να μιλάμε για μια πολλαπλότητα ή για ένα «εμείς» χωρίς να καταφεύγουμε στην αναγωγή του «εμείς» σε μια μονολιθική, αδιαίρετη και αποκλειστική ταυτότητα;
Jean-Luc Nancy: Φυσικά ποτέ δεν μπορούμε να αποτελούμε ένα μοναδικό όλον – να είμαστε ένα. Αν πείτε εμείς για κάποιους, για εμάς τους τέσσερις ίσως, με ποιο δικαίωμα μπορείτε εσείς να πείτε εμείς; Ίσως μόνο με ένα πολύ φορμαλιστικό και αφηρημένο τρόπο, κι αυτό γιατί δεν μπορείτε να πείτε ότι εμείς είμαστε, μπορεί εμείς να μην συμφωνούμε να είμαστε κομμάτι από αυτό το εμείς. Έπειτα τίθεται το ερώτημα του είμαστε-μαζί, της συνύπαρξης. Αυτό το μαζί το δηλώνουμε στα λατινικά με την πρόθεση cum. Με το cum έχουμε φτιάξει στα λατινικά πολλές λέξεις. Μια πολύ σημαντική τέτοια λέξη είναι ο κομμουνισμός. Για πρώτη φορά έγραψα σχετικά με αυτά τα ζητήματα στην Αεργό κοινότητα το 1983, λίγα χρόνια πριν από το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό σημαίνει κάτι. Σημαίνει πως εκείνα τα χρόνια εμείς, ένα ορισμένο εμείς, κάπου στην Ευρώπη, σκεφτόμασταν ήδη το τέλος μιας συγκεκριμένης μορφής του κομμουνισμού. Αυτό το τέλος ήταν ήδη γνωστό πολύ καιρό πριν συμβεί στην πράξη. Εκείνη τη στιγμή, λοιπόν, εμείς, κάποιοι, αναγκαστήκαμε να σκεφτούμε τι συνέβη με τη λέξη κομμουνισμός, που είχε εμφανιστεί σχεδόν δυο αιώνες νωρίτερα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Η συζήτηση έγινε με αφορμή την επίσκεψη του Jean-Luc Nancy στην Αθήνα για το συνέδριο «Το είναι – Το ενδόμυχο – Το πολιτικό, Jean-Luc Nancy», το οποίο συνδιοργανώθηκε στις 4 και 5 Μαρτίου 2015 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο Bordeaux Montaigne.
2. Jean-Luc Nancy, La communauté désoeuvrée, Christian Bourgois, Παρίσι 1991.
Ο Jean-Luc Nancy είναι ομότιμος καθηγητής φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου
Η Αθηνά Αθανασίου διδάσκει κοινωνική ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ο Γεράσιμος Κακολύρης διδάσκει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ο Απόστολος Λαμπρόπουλος διδάσκει συγκριτική λογοτεχνικών και πολιτισμικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Bordeaux Montaigne