ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΑΒΑΡΑΣ: ΦΙΛΟΣ, ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ, ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΗΣ

Φωτεινή Στυλιανοπούλου

τχ. 136

 

 

Τον Θανάση Τζαβάρα τον «γνώριζα» πριν ακόμη τον συναντήσω. Πώς; Όταν ήμουν πρωτοετής φοιτήτρια στην Αμερική, στο ίδιο Κολλέγιο φοιτούσαν τρεις άλλες Ελληνίδες, των οποίων η παρέα μού ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη. Οι δύο από τις τρεις ήταν στο σχολείο συμμαθήτριες και «κολλητές» με την Ελένη, τη μετέπειτα σύζυγο του Θανάση αλλά και με την αδελφή του, επίσης Ελένη. Έτσι άκουγα συχνά για αυτόν τον νεαρό με τη βαθιά, πρωτότυπη  και κριτική σκέψη, την ευαισθησία και αγάπη για τους άλλους, τις προσωπικές αναζητήσεις του σε σχέση με τον άνθρωπο, τη ζωή, την επιστήμη. Όταν λοιπόν γνωριστήκαμε, μετά την επιστροφή και των δυο μας στην Ελλάδα, ήταν σαν να τον ήξερα ήδη από χρόνια.

Η πρώτη μας επαγγελματική συνεργασία ήταν στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της τότε ΥΕΕΤ (Υπηρεσία Επιστημονικής Έρευνας και Τεχνολογίας), για τη διαμόρφωση στρατηγικής της έρευνας και καθορισμού ορθολογιστικών και αντικειμενικών διαδικασιών χρηματοδότησής της – για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η συνεργασία αυτή πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε μια στενή σχέση φιλίας, που διατηρήθηκε μέχρι που ο Θανάσης έφυγε από κοντά μας.

Οι περισσότεροι στην Ελλάδα ξέρουν τον Θανάση ως έναν πολύ επιτυχημένο ψυχαναλυτή, που έχει βοηθήσει πολλούς ασθενείς να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους και να προχωρήσουν στη ζωή τους. Επίσης, ως έναν βαθύ στοχαστή και αναλυτή της ψυχαναλυτικής θεωρίας και φιλοσοφίας, που μοιράζονταν με το ενδιαφερόμενο κοινό τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του, είτε ως συγγραφέας είτε ως ομιλητής. Ο Θανάσης όμως είχε το μοναδικό χαρακτηριστικό να είναι, εκτός από ψυχαναλυτής, βαθύς γνώστης και της νευροψυχολογίας που διερευνά το οργανικό υπόβαθρο λειτουργιών του εγκεφάλου.

Είχε μαθητεύσει δίπλα στον Henri Hécaen, που υπήρξε από τους πρωτοπόρους και «ιδρυτές» του γνωστικού πεδίου της νευροψυχολογίας, στην τομή ανάμεσα στις νευροεπιστήμες (νευροφυσιολογία, νευροχημεία, συγκριτική νευροανατομία) και της ψυχολογίας (πειραματική ψυχολογία, ψυχογλωσσολογία, γλωσσολογία). Με τις νευροψυχολογικές μελέτες του είχε μεγάλη και ουσιαστική συνεισφορά στην κατανόηση της προσωπο-αγνωσίας (δηλαδή της έλλειψης ικανότητας αναγνώρισης προσώπων) καθώς και της λειτουργικής εξειδίκευσης των δύο εγκεφαλικών ημισφαιρίων. Άξια μνείας είναι η πρωτοπόρα μελέτη του σε αναλφάβητους (που υπήρχαν ακόμη στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1970), που κατέδειξε ότι ο εντοπισμός των εγκεφαλικών περιοχών που ενέχονται στις διεργασίες του Λόγου εδράζεται στο αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο, ανεξάρτητα από τις εμπειρίες της εκπαίδευσης στην ανάγνωση και γραφή.

[…]

Η Φωτεινή Στυλιανοπούλου είναι διδάκτωρ νευροεπιστημών, ομότιμη καθηγήτρια βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.