Ἔξω ἀπὸ τὸ ξενοδοχεῖον «Ἡ Ἄβυσσος»

Γιὰ τὸ βιβλίο: Κωνσταντίνος Καβουλάκος, Τραγωδία καὶ ἱστορία. Ἡ κριτικὴ τοῦ νεωτερικοῦ πολιτισμοῦ στὸ νεανικὸ ἔργο τοῦ Γκέοργκ Λούκατς (1902-1918), ἐκδ. Ἀλεξάνδρεια, Ἀθήνα 2011, 495 σ.

Γιῶργος Φαράκλας

τχ. 125, σ. 67-69

 

Τὸ βιβλίο τοῦ Κώστα Καβουλάκου Τραγωδία καὶ ἱστορία θὰ ἔπρεπε ἴσως νὰ ἔχει ὡς τίτλο «Ἀπὸ τὴν τραγωδία τῆς τέχνης(βλ. σ. 261)στὴν ἱστορία τῆς τέχνης». Ἀναπλάθει τὴν ἐξέλιξη τῆς σκέψης τοῦ Λούκατς (Lukács) σχετικὰμὲ τὴν τέχνη ἀπὸ τὸ 1902 ὣς τὸ 1918, ὅταν θὰ γίνει πιὰ μαρξιστής. Ἀρχικά, ὁ Λούκατς ἐξετάζει τὴν τέχνη ὑπὸ τὸ πρίσμα τῆς δυσαρμονίας μεταξὺ καθημερινῆς ζωῆς καὶ καλλιτεχνικῆς ἀξίας. Σὲ μιὰ δεύτερη φάση, τοποθετεῖ τὴν δυσαρμονία ἱστορικά. Ἡ ἱστορικοποίηση βάζει τὴν δυσαρμονία ἀνάμεσα σὲ μιὰ προγενέστερη ἁρμονικὴ περίοδο καὶ μιὰ ἄλλη μελλοντική. Μετὰ ἀπὸ μιὰ πρώτη ἁρμονία, ποὺ χάνεται ἀνεπιστρεπτὶ καὶ μᾶς γνέφει μὲς ἀπ᾽ τὰ ὁμηρικὰ ἔπη, ἔρχεται ἡ δυσαρμονία, ἡ ὁποία δὲν γεννᾶ πιὰ τὸ ἔπος ἀλλὰ τὸ μυθιστόρημα. Μετὰ τὸν Ἀχιλλέα καὶ τὸν Ὀδυσσέα ἔρχονται οἱ θλιβεροὶ ἥρωες τοῦ Δὸν Κιχώτη καὶ τῆς Αἰσθηματικῆς ἀγωγῆς, ἢ ἔστω ὁ Βίλχελμ Μάιστερ. Ἀλλὰ τώρα μπορεῖ νὰ προφητέψει κανεὶς τὴν ἐπερχόμενη ἐπιστροφὴ τῆς ἁρμονίας, καθὼς ἡ «ψυχικὴ πραγματικότητα» ἀναδύεται ὡς τέτοια στὸν Ντοστογιέφσκι, ὁ ὁποῖος «δὲν ἔγραψε μυθιστορήματα», προμηνύοντας τὴν ὑπέρβαση τοῦ διχασμοῦ. Οἱ ἐπιπτώσεις τῶν δύο προσεγγίσεων διαφέρουν. Ἡ πρώτη ἀναλύει τὴν τέχνη ὡς τραγωδία, ἡ δεύτερη ὡς ἱστορία. Στὴν μία, ἡ δυσαρμονία εἶναι ἡ οὐσία τῆς τέχνης, ἡ μοίρα της. Ἡ κοσμοαντίληψη εἶναι ἀπαισιόδοξη. Ἀντηχεῖ μέσα της τὸ παράπονο γιὰ τὴν ἀδυναμία νὰ σμιλέψουμε μιὰ ποιητικὴ ζωή. Στὴν ἄλλη, ἡ δυσαρμονία δὲν εἶναι οὐσιῶδες γνώρισμα τῆς τέχνης, ἡ ἀποκοπὴ τοῦ ἀτόμου ἀπὸ τὴν κοινοτικὴ ὑφιστάμενη οὐσία ποὺ ἐκφράζει ἡ τέχνη δὲν εἶναι τὸ τέλος τῆς ἱστορίας, ἡ «ἐποχὴ τῆς τέλειας ἐνοχῆς» ἔχει ἀρχὴ καὶ τέλος. Ἂν ἀλλάξει ἡ «ἐποχὴ τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου», θὰ ξεπερασθεῖ ἡ δυσαρμονία. Ἡ εἰκόνα τῶν πραγμάτων εἶναι πιὸ αἰσιόδοξη. Κι αὐτὴ ἡ αἰσιοδοξία τὴν κάνει πιὸ δηκτική, τὴν προικίζει μὲ πιὸ κριτικὸ χαρακτήρα. Ἡ κριτικὴ γίνεται ὀξύτερη ὅταν περιέχει τὴν ὑπόσχεση τῆς νίκης.

 

Ο Γιώργος Φαράκλας διδάσκει πολιτική φιλοσοφία στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

Tags  

Δείτε Επίσης

Αφήστε μια απάντηση

IΔPYTHΣ Σταμάτης Χρυσολούρης

EKΔOTEΣ Νίκος Αλιβιζάτος, Γρηγόρης Ανανιάδης, Στέφανος Πεσμαζόγλου

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Έφη Αβδελά, Νίκος Αλιβιζάτος, Γρηγόρης Ανανιάδης, Νικόλας Βαγδούτης, Θανάσης Βαλαβανίδης, Οντέτ Βαρών Βασάρ, Λίνα Βεντούρα, Κώστας Βλασόπουλος, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Γιαννακόπουλος, Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Έλλη Δρούλια, Χάρης Εξερτζόγλου, Ελευθερία Ζέη, Όλγα Θεμελή, Βίκυ Ιακώβου, Γιώργος Ιωαννίδης, Γιώργος Καραβοκύρης, Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Λούση Κιουσοπούλου, Ηλίας Κούβελας, Μάκης Κουζέλης, Νίκος Κουραχάνης, Δημήτρης Κυρτάτας, Σαράντης Λώλος, Γιώργος Μαλάμης, Αχιλλέας Μητσός, Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Λάμπρος Μπαλτσιώτης, Ρίκα Μπενβενίστε, Βαγγέλης Μπιτσώρης, Στρατής Μπουρνάζος, Ανδρέας Πανταζόπουλος, Κατερίνα Ροζάκου, Άκης Παπαταξιάρχης, Στέφανος Πεσμαζόγλου, Ειρήνη Σκαλιώρα, Αθηνά Σκουλαρίκη, Γιάννης Σταυρακάκης, Κώστας Τσιαμπάος, Σάββας Τσιλένης, Δημήτρης Χριστόπουλος, Κώστας Χριστόπουλος, Θωμάς Ψήμμας.

ΓPAMMATEIA ΣYNTAΞHΣ Γρηγόρης Ανανιάδης, Βίκυ Ιακώβου, Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Γιώργος Μαλάμης, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Στέφανος Πεσμαζόγλου, Σάββας Τσιλένης

KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Βουβούλα Σκούρα

ΔIEYΘYNTHΣ EKΔOΣHΣ Γιώργος Γουλάκος

ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Αναστασία Λαμπροπούλου

HΛEKTPONIKH ΣEΛIΔOΠOIHΣH-ΦIΛMΣ Eκδόσεις νήσος, Σαρρή 14, 105 53 Αθήνα, τηλ.: 210.3250058

EKTYΠΩΣH Kωστόπουλος Γιώργος, Aκομινάτου 67-69, τηλ.: 210.8813.241

BIBΛIOΔEΣIA Βασ. & Ζαχ. Μπετσώρη O.Ε., Στ. Γονατά 13A, τηλ.: 210.5743.783

ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Εισάγετε το email σας για να ενημερώνεστε για τα νέα άρθρα