Κώστας Ιωαννίδης
τχ. 160-161
Το βιβλίο της ιστορικού τέχνης Έλενας Χαμαλίδη, Ιστορίες στο Μεταίχμιο. Μοντερνισμός και πραγματικότητα στη μεταπολεμική ελληνική τέχνη, που κυκλοφόρησε στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς από τις εκδόσεις Μέλισσα, είναι μια πολύ σημαντική συμβολή στη βιβλιογραφία της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, που πλουτίζεται σταδιακά τα τελευταία χρόνια. Εξετάζει πέντε περιπτώσεις καλλιτεχνών της περιόδου και τη δράση τους από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και τα τελευταία χρόνια του 20ού αιώνα. Είναι ο Γιάννης Χαΐνης, ο Τάκις και ο Κάλας (που εξετάζονται μαζί), ο Βλάσης Κανιάρης, η Νίκη Καναγκίνη και η Νέλλα Γκόλαντα. Ενεργός παραμένει μόνο ο πρώτος, καθώς οι υπόλοιποι έχουν πεθάνει. Στην εισαγωγή του βιβλίου, η συγγραφέας εκθέτει το πλαίσιο της συζήτησης στην οποία συμβάλλει: πρόκειται για το προσφάτως αναζωπυρωμένο ενδιαφέρον για τον ρεαλισμό και τις έννοιες τις οποίες η λέξη προσλαμβάνει μετά το τέλος του μεταμοντέρνου που τον είχε απαξιώσει. Είναι μια συζήτηση με πολλαπλές συνδέσεις καθώς σχετίζεται με την ίδια την έννοια της πραγματικότητας. Είναι άλλωστε αυτή η έννοια που προτιμάται στον τίτλο του πονήματος της Χαμαλίδη, κι όχι εκείνη του ρεαλισμού, η οποία θα κινδύνευε ίσως να τοποθετήσει κάτι ευρύτερο σε μια λιγότερο ευρύχωρη τεχνοϊστορική κατηγορία. Η έννοια της πραγματικότητας, εξάλλου, με τις επιστημολογικές αναφορές υπερβαίνει και τις πολιτικές διαιρέσεις που ο όρος ρεαλισμός αναγκαστικά κουβαλά κι ίσως γι’ αυτό προτιμάται στη σχετική βιβλιογραφία ειδικά όταν αναζητούνται σημεία συνάντησης θεωρητικού λόγου και εικαστικών πρακτικών μεταξύ Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, όπως η Χαμαλίδη στην εισαγωγή της σημειώνει.
[…]
Ο Κώστας Ιωαννίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής θεωρίας και κριτικής της τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα.
