Φωτεινή Βάκη
Τχ. 150-151-152
Το νέο βιβλίο του Κωνσταντίνου Τσουκαλά, Ο αόρατος Λεβιάθαν, αποπειράται να συνθέσει τις πολλαπλές και αντιφατικές όψεις της παρούσας συγκυρίας που προσομοιάζει σε μια, κατά Gramsci, «εποχή των τεράτων» όπου ο παλαιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος προσπαθεί να γεννηθεί. Τα κανονιστικά ερείσματα της νεωτερικής πολιτικής εξουσίας βρίσκονται υπό διαρκή αναθεώρηση –αν όχι αίρεση– και ο νέος κόσμος περιδινίζεται αμήχανα προς άγραν της εννοιολογικής και αξιακής αυτο-κατανόησής του. Όροι όπως, «κοινωνικό συμβόλαιο», «γενική βούληση», «εθνική και λαϊκή κυριαρχία» ή ακόμη και «δημόσιο συμφέρον», που αποτέλεσαν την ιδιόλεκτο της νεωτερικότητας και το κάτοπτρο της εύθραυστης αυτοσυνείδησής της, μοιάζουν να έχουν εξαντλήσει την ιστορική τους πορεία και αφυδατωμένοι από περιεχόμενο να απολήγουν σε φορμαλιστικά σκέλεθρα, ενώ οι νέες λέξεις που θα νοηματοδοτήσουν το παρόν είναι υπό αναζήτηση. Αν οι νοηματικές ρήξεις με τη δικαιική και πολιτική σκευή της φιλελεύθερης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας που σηματοδοτούν το παρόν δεν κυοφορούν τις νέες λέξεις και τους τρόπους με τους οποίους θα κανοναρχείται το τελευταίο, το ερώτημα της εννοιολογικής αποτύπωσης της παρούσας συγκυρίας γίνεται την ίδια στιγμή το ερώτημα περί του αντικειμένου και της μεθόδου της πολιτικής φιλοσοφίας, που μέχρι τούδε αναζητούσε τα αξιολογικά κριτήρια ενός κοινού δέοντος. «Προϊόν της συγκυρίας, δίχως όμως να επικεντρώνεται στη συγκυρία», «ένα κείμενο για την πολιτική» χωρίς να είναι όμως ένα «ευθέως πολιτικό κείμενο» (σ. 24), ο Αόρατος Λεβιάθαν, με τα λόγια του ίδιου του συγγραφέα, «είναι ένα κείμενο που πραγματεύεται το αδιέξοδο» (σ. 24).
[…]
Η Φωτεινή Βάκη είναι επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
