Δημήτρης Μπαλαμπανίδης
Τχ. 155-156
Το 2012, με την κρίση και τη μνημονιακή επιτήρηση της Ελλάδας να μεσουρανούν, καταργείται ο μοναδικός (δημόσιος) φορέας παραγωγής και διάθεσης κοινωνικής κατοικίας, πολύτιμος παρά τη συγκριτικά με άλλες χώρες περιορισμένη οικοδομική δραστηριότητά του προς όφελος πολύ οριοθετημένης κατηγορίας δικαιούχων, ασφαλισμένων στο ΙΚΑ (υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα) με πολύ χαμηλό εισόδημα. Μέσα από μία προκλητική διατύπωση, ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) καταργείται ως «μικρός φορέας ειδικού σκοπού που ασχολείται με κοινωνικές δαπάνες, οι οποίες δεν αποτελούν προτεραιότητα».1
Έκτοτε, παρά τις συνθήκες πρωτοφανούς και κλιμακούμενης στεγαστικής επισφάλειας, η στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα κινείται στο όριο της απόλυτης ανυπαρξίας και εντός της σχετικής εκκωφαντικής σιωπής που σταθερά επικρατεί στη σφαίρα του δημόσιου λόγου. Ελάχιστα, και υπ’ αυτήν την έννοια κρίσιμα, εργαλεία δημόσιας παρέμβασης αποτελούν σήμερα τα προγράμματα «Επίδομα Στέγασης», «Γέφυρα» και «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους»,2 που σε καμία βέβαια περίπτωση δεν αποτελούν συγκροτημένη, αποφασιστική και επαρκή κοινωνική στεγαστική πολιτική.
Τους όρους μιας ουσιαστικής δημόσιας πολιτικής για την πρόσβαση του πληθυσμού σε οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή στέγη θέτουν οι εμπειρίες διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών που επιχειρούν σταθερά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας, προσφέροντας έμπνευση σε όσους (επιθυμούν να) παρακολουθούν. Μια τέτοια περίπτωση είναι η Γαλλία, και ειδικά ο Δήμος Παρισίων, με μακρά παράδοση στη (δημόσια) παραγωγή και διάθεση κοινωνικής κατοικίας, με εκτεταμένο απόθεμα κοινωνικών κατοικιών για ευρύ φάσμα δικαιούχων και με πολύ ενδιαφέροντα προσφάτως υλοποιημένα παραδείγματα, όπως αυτά που παρουσιάζονται παρακάτω.
Στη Γαλλία, ο Νόμος για την Αστική Αλληλεγγύη και Αναζωογόνηση, που είναι σε ισχύ από το 2000, ορίζει ότι το 20% του συνόλου των κατοικιών σε κάθε δήμο της χώρας οφείλει να είναι κοινωνικές κατοικίες. Στους δήμους που δεν πετυχαίνουν το στόχο του 20% επιβάλλεται πρόστιμο, ενώ το 2025 ο στόχος του 20% για κοινωνική κατοικία θα αυξηθεί στο 25% (όπως προβλέπει ο περίφημος νόμος Duflot). Εντωμεταξύ, η Γαλλία ακολουθεί ένα μοντέλο διευρυμένης διάθεσης κοινωνικής κατοικίας (modèle généraliste), δηλαδή διάθεσης κοινωνικής κατοικίας σε νοικοκυριά ενός μεγάλου εύρους εισοδημάτων, από νοικοκυριά με πολύ χαμηλό έως νοικοκυριά με μεσαίο εισόδημα.
[…]
Ο Δημήτρης Μπαλαμπανίδης είναι διδάκτωρ πολεοδόμος-γεωγράφος. ερευνητής σε θέματα κατοικίας και μετανάστευσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Βλ. Ν. 4046/2012 (ΦΕΚ 28/Α/14.2.2012), Παράρτημα V: «Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής».
2. Το πρόγραμμα «Επίδομα Στέγασης» προσφέρει κρατική επιδότηση ενοικίου σε νοικοκυριά που μισθώνουν την κύρια κατοικίας τους (με εισοδηματικά κριτήρια και για διάστημα έως και 12 μήνες), το πρόγραμμα «Γέφυρα» προσφέρει κρατική επιδότηση για την αποπληρωμή δόσεων μη εξυπηρετούμενου στεγαστικού δανείου (για διάστημα έως και 9 μήνες) και το πρόγραμμα «Στέγαση και Εργασία για τους αστέγους» προσφέρει κρατική επιδότηση ενοικίου για την επανένταξη ατόμων και οικογενειών που διαμένουν σε ξενώνες αστέγων, στον δρόμο ή σε ακατάλληλα καταλύματα (για διάστημα έως και 18 μήνες), καθώς επίσης την κάλυψη βασικών δαπανών για οικοσκευή και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, την επιδότηση εργασίας για διάστημα έως και 12 μήνες και ψυχοκοινωνική στήριξη.