Για το βιβλίο: Κωνσταντίνος Καβουλάκος, Ιστορία και πράξη: Η φιλοσοφία της πράξης του Γκέοργκ Λούκατς, Τόπος, Αθήνα 2018, 296 σ.
Γεράσιμος Κουζέλης
τχ. 145-146
Το βιβλίο αποτυπώνει με τον πιο πειστικό τρόπο το ιδιαίτερο και σπάνιο είδος δουλειάς του Κώστα Καβουλάκου: δουλειά συστηματική, εμμενή, λεπτομερή αλλά και κριτική – και κυρίως: δουλειά με τις έννοιες.
Στο Ιστορία και πράξη, η ερευνητική επιμονή του συγγραφέα είναι πράγματι εντυπωσιακή, καθώς αποδεικνύεται πως ο Καβουλάκος έχει μελετήσει με λεπτομέρεια και σε βάθος το σύνολο του έργου του Λούκατς, καθώς και όλη τη συναφή βιβλιογραφία, με τις απαιτήσεις διατριβής. Και ταυτοχρόνως, η επιμονή αφορά και την ιδιαίτερη ερευνητική στάση του συγγραφέα, εκείνη της κριτικής ανάγνωσης: διαβάζει ενάντια στα σχήματα, ελέγχει βήμα-βήμα τα επιχειρήματα που έχουν διατυπωθεί κριτικά για τον Λούκατς, κι έτσι μας εκθέτει μια πλήρως τεκμηριωμένη υπεράσπιση του έργου του με επίκεντρο το Ιστορία και ταξική συνείδηση. Απαντά και σχολιάζει κάθε παρερμηνεία ή κάθε κρίση που εκείνος θεωρεί πως συνιστά παρερμηνεία, δίνοντας και την εξήγηση για την προέλευσή της, μια διανοητική στάση υποδειγματική.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που απευθύνεται στην αντίστοιχη επιστημονική κοινότητα την οποία ταυτοχρόνως, μέσω των φιλοσοφικών του αναφορών, διευρύνει. Και εννοώ τη διεθνή κοινότητα, στην οποία το βιβλίο θα βρει το πραγματικό του κοινό – ένα κοινό που το έχει ανάγκη, καθώς η αυστηρά οροθετημένη θεματική προϋποθέτει ένα «εσωτερικό» ενδιαφέρον.
Για αυτόν τον λόγο, αρχίζω τον σύντομο σχολιασμό του έργου αντίστροφα, από το τελικό κεφάλαιο περί του τι μας λέει σήμερα η προβληματική του Λούκατς, ώστε να συγκρατήσω ορισμένα σημεία που εμένα μου είπαν κάτι – όχι αναγκαία αυτό που θα ήθελε ο συγγραφέας. Και καταθέτω εξαρχής τρεις διαστάσεις που οροθετούν αλλά ενδεχομένως και αποδυναμώνουν τις παρατηρήσεις μου, καθώς πρώτον δεν πείστηκα πλήρως για τις προοπτικές επικαιροποίησης της λουκατσιανής προσέγγισης της επανάστασης – ιδίως ως επανάστασης με μη ολοκληρωτική κατάληξη· δεύτερον οι θεωρητικές μου καταβολές συνιστούν ανάλογες αφετηριακές προκαταλήψεις, εφόσον η δική μου συναφής μετάβαση ήταν από τον Αλτουσέρ προς τον Αντόρνο, τις δύο βασικές κατά τον Καβουλάκο πηγές παρανάγνωσης του Λούκατς· και τρίτον είμαι αναγκασμένος να διακινδυνεύσω υπεραπλουστεύσεις, μια που ο φιλοσοφικός λόγος της μελέτης είναι (και) εξαιρετικά τεχνικός και επομένως η περιπλοκότητα κάποιων εννοιακών συναρτήσεων δεν μπορεί να αποδοθεί σε μια σύντομη και ρητά επιλεκτική παρουσίαση.
[…]
Ο Γεράσιµος Κουζέλης είναι καθηγητής Κοινωνικής Θεωρίας και Κοινωνιολογίας στο ΕΚΠΑ.