OΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Donatella Della Porta

Τχ. 155—156

 

Τα κινήματα για τον εκδημοκρατισμό το 2004 και το 2014, ο εθνικισμός και οι ακροδεξιές ένοπλες ομάδες, η τωρινή ρωσική εισβολή. Πώς μετασχηματίστηκε η ουκρανική κοινωνία των πολιτών και ποιο ρόλο μπορεί να έχει στη σημερινή σύγκρουση;

Κοινωνικά κινήματα, πόλεμοι και εκδημοκρατισμός

Όταν γίνεται λόγος για πόλεμο, η προσοχή επικεντρώνεται συχνά στους πολιτικούς ηγέτες και στις στρατιωτικές ενέργειες. Στην πραγματικότητα, ιστορικοί και κοινωνιολόγοι δίνουν συχνά έμφαση στον ενεργό ρόλο που έχουν οι πολίτες, μέσω των διαφορετικού τύπου κοινωνικών κινημάτων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο. Ο Charles Tilly, μαζί με άλλους μελετητές, έχει προβάλλει το επιχείρημα «States make wars; but wars make states» [«τα κράτη κάνουν πολέμους, αλλά οι πόλεμοι κάνουν κράτη»] – δηλαδή μέσω των πολέμων δημιουργούνται (συντίθενται και αποσυντίθενται, θα μπορούσαμε να πούμε) τα έθνη-κράτη. Όπως πρόσθεσε ο Sidney Tarrow, oι πόλεμοι επίσης έχουν δει συχνά την κινητοποίηση κοινωνικών κινημάτων ποικίλων ειδών. Οι στιγμές κρίσης συχνά εντείνουν τα αιτήματα για δικαιώματα, αναστατώνοντας την καθημερινή ζωή, αλλά επίσης δημιουργούν την προσδοκία ότι οι θυσίες που έχουν γίνει πρέπει να αντισταθμιστούν με την απτή αναγνώριση του ανήκειν σε μια κοινότητα πεπρωμένου (Tilly 1992, 10). Η κοινωνιολογική και ιστορική έρευνα έχει πράγματι αποκαλύψει ότι επίσης οι εσωτερικές συγκρούσεις έχουν την τάση να αυξάνονται κατά τη διάρκεια των πολέμων. «Καθώς τα κράτη επιβάλλουν υψηλότερους φόρους, οι στρατοί υφίστανται ήττες και από το μέτωπο επιστρέφουν τα πτώματα των στρατιωτών, ο ενθουσιασμός για τον πόλεμο φθίνει. Τα κινήματα αναπτύσσονται ως αντίδραση προς αυτές τις μορφές αυξανόμενου κόστους, αλλά επίσης εναντίον του περιορισμού των δικαιωμάτων o οποίος επαληθεύεται σχεδόν πάντοτε όταν τα κράτη εμπλέκονται σε πόλεμο» (Tarrow) 2015, 24).

[…]

H Donatella della Porta είναι καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στη Scuola Normale Superiore της Φλωρεντίας