ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΙΚΟ: ΜΙΑ ΔΙΦΟΡΟΥΜΕΝΗ ΣΧΕΣΗ

Θάνος Λίποβατς

τχ. 140-141

Η διαμαρτυρία ενάντια στις ελλείψεις και τις αδυναμίες της καθημερινότητας δεν επιτρέπεται να καταλήγει σε μνησικακία ενάντια στον στόχο της πολιτικής. Μία ισχυρή Δημοκρατία πρέπει να εξακολουθήσει να υπάρχει και μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας και όχι μόνο στις εξαιρετικές χαρισματικές στιγμές της ιστορίας. Η πολιτική ωστόσο δεν μπορεί να απαρνηθεί την αμφιρροπία της: το καλό εδώ διαπλέκεται πάντα με το κακό, αλλά οι πολίτες οφείλουν πάντα να αντιστέκονται στο κακό (ανελευθερία, αδικία, συγκάλυψή τους).

Αυτό δεν σημαίνει ότι η πολιτική δεν έχει καμία σχέση με την ηθική. Η δημοκρατική πολιτική δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ενεργό υπεράσπιση των βασικών κανόνων και αξιών ενάντια στον ρατσισμό, στην ξενοφοβία, στον αντισημιτισμό, στον φασισμό, στον σταλινισμό, στην τρομοκρατία, στον φονταμενταλισμό, στο οργανωμένο έγκλημα: η Δημοκρατία υπάρχει ως η άρνηση της δικτατορίας και της αναρχίας.

Ωστόσο δεν είναι το «παν» πολιτικό: το Πολιτικό, ως η σχέση ανάμεσα στην εξουσία και στο Δίκαιο και οι ιδεολογίες που την εκλογικεύουν, λειτουργεί για πολλούς ως ένα υποκατάστατο θρησκείας. Ο μυστικισμός και το απόλυτο δεν μπορούν να έχουν θέση στη νεωτερική Δημοκρατία: για αυτόν τον λόγο υπάρχει θεσμικά μία κανονική σχέση χωρισμού και επιλεκτικής συνεργασίας ανάμεσα στην πολιτική και στη θρησκεία. Αυτό συνεπάγεται και τη δυνατότητα αμοιβαίας ηθικής και δικαιακής κριτικής.

Όμως, το νόημα της πολιτικής και της θρησκείας απειλείται σήμερα από την υπερ-εξουσία της οικονομίας. Το ίδιο το Συμβολικό (η γλώσσα και ο Λόγος, οι αξίες) καθώς και οι ανθρώπινες σχέσεις αμφισβητούνται ριζικά από τους κυρίαρχους θετικιστικούς και ατομικιστικούς Λόγους. Τότε εμφανίζονται οι καταστροφικές ιδεολογίες των πολιτικών μεσσιανισμών και των ολοκληρωτικών ουτοπιών, στις οποίες κυριαρχεί ένα ψευδές, τυραννικό απόλυτο.

Σ’ αυτή την περίπτωση, η κριτική μεταλλάσσεται σε μια απόλυτη/ολοκληρωτική απόρριψη της Δημοκρατίας και σε μία άρνηση των δημοκρατικών και πολιτισμικών παραδόσεων. Έτσι διαδίδεται στην κοινωνία μία ηττοπάθεια, δειλία και ανημπόρια της ικανότητας κρίσης των πραγμάτων (Η. Αrendt). Οι πολίτες αισθάνονται άγχος να κατονομάσουν τις βασικές διαφορές που δομούν τη Δημοκρατία και να την υποστηρίξουν ενεργά.

Ο ατομικισμός και ο κομφορμισμός της ηθικής και πολιτικής ορθότητας απωθούν και απαρνούνται αυτόν τον προβληματισμό (πέραν του ότι πολιτική και ηθική δεν μπορούν ποτέ να ταυτισθούν). Αυτή η ορθότητα είναι μία διαδεδομένη στάση, η οποία εκφράζεται μέσα από μία ανυπόφορη ηθικολογία, από τη λογοκρισία της γλώσσας και από ένα ενοχλητικό, δασκαλίστικο «ορθώς πράττειν».

[…]

Ο Θάνος Λίποβατς είναι ομότιμος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Δείτε Επίσης

Αφήστε μια απάντηση

IΔPYTHΣ Σταμάτης Χρυσολούρης

EKΔOTEΣ Νίκος Αλιβιζάτος, Γρηγόρης Ανανιάδης, Στέφανος Πεσμαζόγλου

ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Έφη Αβδελά, Νίκος Αλιβιζάτος, Γρηγόρης Ανανιάδης, Νικόλας Βαγδούτης, Θανάσης Βαλαβανίδης, Οντέτ Βαρών Βασάρ, Λίνα Βεντούρα, Κώστας Βλασόπουλος, Κώστας Γαβρόγλου, Γιώργος Γιαννακόπουλος, Γιώργος Γιαννουλόπουλος, Έλλη Δρούλια, Χάρης Εξερτζόγλου, Ελευθερία Ζέη, Όλγα Θεμελή, Βίκυ Ιακώβου, Γιώργος Ιωαννίδης, Γιώργος Καραβοκύρης, Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής, Λούση Κιουσοπούλου, Ηλίας Κούβελας, Μάκης Κουζέλης, Νίκος Κουραχάνης, Δημήτρης Κυρτάτας, Σαράντης Λώλος, Γιώργος Μαλάμης, Αχιλλέας Μητσός, Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Λάμπρος Μπαλτσιώτης, Ρίκα Μπενβενίστε, Βαγγέλης Μπιτσώρης, Στρατής Μπουρνάζος, Ανδρέας Πανταζόπουλος, Κατερίνα Ροζάκου, Άκης Παπαταξιάρχης, Στέφανος Πεσμαζόγλου, Ειρήνη Σκαλιώρα, Αθηνά Σκουλαρίκη, Γιάννης Σταυρακάκης, Κώστας Τσιαμπάος, Σάββας Τσιλένης, Δημήτρης Χριστόπουλος, Κώστας Χριστόπουλος, Θωμάς Ψήμμας.

ΓPAMMATEIA ΣYNTAΞHΣ Γρηγόρης Ανανιάδης, Βίκυ Ιακώβου, Αλέξανδρος Κεσσόπουλος, Γιώργος Μαλάμης, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Στέφανος Πεσμαζόγλου, Σάββας Τσιλένης

KAΛΛITEXNIKH EΠIMEΛEIA Βουβούλα Σκούρα

ΔIEYΘYNTHΣ EKΔOΣHΣ Γιώργος Γουλάκος

ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Αναστασία Λαμπροπούλου

HΛEKTPONIKH ΣEΛIΔOΠOIHΣH-ΦIΛMΣ Eκδόσεις νήσος, Σαρρή 14, 105 53 Αθήνα, τηλ.: 210.3250058

EKTYΠΩΣH Kωστόπουλος Γιώργος, Aκομινάτου 67-69, τηλ.: 210.8813.241

BIBΛIOΔEΣIA Βασ. & Ζαχ. Μπετσώρη O.Ε., Στ. Γονατά 13A, τηλ.: 210.5743.783

ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Εισάγετε το email σας για να ενημερώνεστε για τα νέα άρθρα