Στάθης Οικονομάκης
Τχ. 136
Η παρούσα μονογραφία πραγματεύεται την ιστορία του εκσυγχρονισμού και εκδυτικισμού της Κωνσταντινούπολης από τον 18ο αιώνα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο συγγραφέας δηλώνει, ήδη από την εισαγωγή, ότι επιδιώκει να προσεγγίσει το θέμα διαφορετικά από τις έως τώρα έρευνες. Σκοπός του, δηλαδή, είναι μελετώντας τις φυσικές αλλαγές που γνώρισε η Πόλη, να εντοπίσει το στίγμα των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών ζυμώσεων που έλαβαν χώρα από τον 18ο αιώνα και εξής. Μέσα σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο προσδίδει έναν αναθεωρητικό χαρακτήρα στην έρευνά του καθώς επιθυμεί να συμβάλλει στην κατάρριψη στερεοτύπων, που επικρατούν στην τουρκική ιστοριογραφία και αφορούν κυρίως την αξιολόγηση της προσωπικότητας του Μεντερές και των μεταρρυθμίσεων, κυρίως αστικών, που ανέλαβε η κυβέρνησή του μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για την έρευνα αυτή ο συγγραφέας χρησιμοποίησε σύγχρονη βιβλιογραφία αλλά και πρωτογενείς πηγές, όπως διατάγματα, κείμενα δυτικών επισκεπτών και χάρτες. Ως προς τη μεθοδολογία, χρησιμοποιείται η μέθοδος της περιοδολόγησης. Προκειμένου, δηλαδή, να καταστήσει εύληπτο στον αναγνώστη το περιεχόμενο της έρευνάς του, κατατάσσει το υλικό του σε χρονικές περιόδους με κριτήριο σημαντικά γεγονότα και μεταβολές που αφορούν την πορεία προς τον εκσυγχρονισμού της αστικής μορφολογίας της Κωνσταντινούπολης. Διακρίνονται έτσι τρεις βασικές περίοδοι: η ύστερη οθωμανική περίοδος, η ρεπουμπλικανική περίοδος (1923-1950) και η δημοκρατική περίοδος της δεκαετίας του 1950.
Το βιβλίο αποτελείται από την εισαγωγή, το κύριο μέρος, διαρθρωμένο σε οκτώ κεφάλαια και έπονται τα συμπεράσματα. Ενσωματωμένα στη μελέτη βρίσκονται επίσης ένα ευρετήριο για την ορθή προφορά των φθόγγων της τουρκικής και ένα σώμα σαράντα εννέα εικόνων που δρουν ενισχυτικά στην ιστορική αφήγηση.
Xαώδης, συνωστισμένη, με ελλιπείς υποδομές και έρμαιο των πυρκαγιών. Αυτές τις εκφράσεις χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να παρουσιάσει το πρόσωπο της Κωνσταντινούπολης του 19ου αιώνα, ως μια πρώτη γνωριμία με τη πόλη. Η εικόνα αυτή αντιπαραβάλλεται με την εικόνα της ευρωπαϊκού τύπου μητροπόλεως που ήταν ορατή το 1960. Ως οθωμανική πρωτεύουσα, υφίσταται προσπάθειες εκδυτικισμού της όψης και της καθημερινότητάς της σαν εκδήλωση στροφής της αυτοκρατορίας προς τη Δύση, προς αναζήτηση των μέσων που θα εξασφάλιζαν τη συνοχή, την ανάπτυξη, την αυτάρκεια, την ευημερία, πρωτίστως όμως την επιβίωσή της.
Οι πρώτες δεκαετίες του νέου τουρκικού κράτους την οδηγούν στη σκιά της νέας πρωτεύουσας Άγκυρας, για να ξαναβρεί μετά την αίγλη της, ως διεθνές εμπορικό και οικονομικό κέντρο, με την κυβέρνηση Μεντερές. Ένα γενικό λοιπόν περίγραμμα της ιστορίας της Πόλης κατά τους νεότερους χρόνους παραθέτει στην Εισαγωγή ο συγγραφέας, εξηγώντας, παράλληλα, τα ερωτήματα που πρόκειται να τον απασχολήσουν στην έρευνά του, καθώς και τη μέθοδο με την οποία θα παρουσιάσει τα πορίσματά του στον αναγνώστη.
[…]
Ο Στάθης Οικονομάκης διδάσκει αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο του Σαράγιεβο.
