Nathalie Clayer
τχ. 130-131
Την 1η Οκτωβρίου 2014 ο Alexandre Popovic (Sacha για τους οικείους του) έφυγε από κοντά μας. Υπήρξε μέλος από το 1978 της ερευνητικής ομάδας που ίδρυσε ο Alexandre Bennigsen (από τη συγχώνευση της οποίας με την ομάδα που ίδρυσε ο Louis Bazin προέκυψε η κυριότερη σχετική με την Τουρκία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία ερευνητική ομάδα στη Γαλλία) και μέλος για πολλά χρόνια της συντακτικής επιτροπής αρχικά, και της επιστημονικής επιτροπής στη συνέχεια, του περιοδικού Turcica, όπου συμμετείχε από το 1971 με άρθρα και βιβλιοκρισίες. Η απώλειά του σε ηλικία 83 ετών προκάλεσε πολύ έντονες εκδηλώσεις ανάμνησης και θλίψης, τόσο δυνατό υπήρξε το ίχνος που άφησε πίσω του ο ξεχωριστός χαρακτήρας τόσο του έργου όσο και της προσωπικότητάς του.
Το έργο του είναι ξεχωριστό, αφενός γιατί βρέθηκε στο σταυροδρόμι διαφορετικών πεδίων (μελέτη του Ισλάμ, τουρκολογία, βαλκανικές σπουδές) και αφετέρου λόγω της έντονης συλλογικής του διάστασης –ίσως και λόγω της αγάπης του για τα συλλογικά αθλήματα, το μπάσκετ και το ποδόσφαιρο, στα οποία είχε πρωτεύσει.
Γεννήθηκε στο Βελιγράδι, όπου σπούδασε ανατολική φιλολογία κοντά στον Fehim Bajraktarević, τον οποίο θεωρούσε «πρωτοπόρο των γιουγκοσλαβικών ανατολικών σπουδών». Καταφέρνοντας στη συνέχεια να εγκαταλείψει τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, σε μια εποχή που αυτό ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου το 1957 πήρε δίπλωμα κλασικής αραβικής από την École des Langues Orientales Vivantes. Κάνοντας παράλληλα διάφορες «δουλειές του ποδαριού» για να επιβιώσει, ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στον τομέα του «κλασικού Ισλάμ», υπό τη διεύθυνση του Charles Pellat, σχετικά με την εξέγερση των Zandjs στο Ιράκ τον 3ο/9ο αιώνα, που υποστηρίχθηκε το 1965. Η διατριβή αυτή του επέτρεψε να μπει στο CNRS ως τεχνικός συνεργάτης του μεγάλου ειδικού του Ισλάμ, της Εγγύς Ανατολής και της Αιθιοπίας, Maxime Rodinson. Στη θέση αυτή παρέμεινε για δέκα περίπου χρόνια, από το 1967 έως το 1977. Είχε έτσι την ευκαιρία να παρακολουθήσει τα μαθήματα του Rodinson, να διατρέξει γι’ αυτόν τις βιβλιοθήκες, να συντάξει καρτέλες και καταλόγους και να τον ακολουθήσει σε διάφορες μετακινήσεις. Στην εισαγωγή του βιβλίου του Marxisme et monde musulman, ο Rodinson έγραφε: «χρωστώ ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη στον “τεχνικό συνεργάτη” μου Alexandre Popovic, που πραγματοποίησε με ζήλο και ευφυΐα πολλές λεπτομερείς έρευνες σε διάφορες βιβλιοθήκες, επιτρέποντας σε αυτό το βιβλίο να γίνει σε μεγάλο βαθμό σαφέστερο και ακριβέστερο».
Η Nathalie Clayer είναι διευθύντρια στο Centre d’Études Ottomanes, Balkaniques et Centrasiatiques.
