Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος
τχ. 143-144
1η εικόνα: Rembrandt, Δαυίδ και Ιωνάθαν, 1642, λάδι σε ξύλο, 73Χ61,5 εκ., Brebius 511, Κρατικό Μουσείο Hermitage, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία.
Ο πίνακας του Rembrandt (Rembrandt Harmensz van Rijn, 1606-1669) ο οποίος είναι σήμερα ως επί το πλείστον γνωστός ως Δαυίδ και Ιωνάθαν είναι ένα έργο του 1642 που ανήκει στη συλλογή του Κρατικού Μουσείου Hermitage στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Είναι ελαιογραφία σε ξύλο, με διαστάσεις 73Χ61,5 εκατοστά, και ανήκει στα έργα του Rembrandt με θρησκευτικό περιεχόμενο που απεικονίζουν ιστορίες από τη Βίβλο. Απεικονίζει δύο ηρωικές φιγούρες του βασιλείου του Ισραήλ, των οποίων η παροιμιώδης φιλία και η πλατωνική αγάπη περιγράφηκαν στο βιβλίο του Σαμουήλ στη Βίβλο. Το σημείο καμπής που απεικονίζεται στον πίνακα είναι η στιγμή κατά την οποία οι δύο φίλοι αποχαιρετούν ο ένας τον άλλον μετά από την κρυπτογραφημένη ειδοποίηση που ο Ιωνάθαν έστειλε στον Δαυίδ μέσω τριών βελών ότι ο πατέρας του πρώτου, βασιλιάς Σαούλ, τον ψάχνει για να τον σκοτώσει. Ο Ιωνάθαν χαρίζει όπλα και ρούχα στον Δαυίδ, με σκοπό να τον βοηθήσει να ξεφύγει, και ο τελευταίος πέφτει στην αγκαλιά του πρώτου για να αποχαιρετιστούν, μάλλον για πάντα. Η σκηνή στο πρώτο πλάνο, με τα ακριβά ρούχα και ξίφη που λάμπουν στο φως, έρχεται σε αντίθεση με το πίσω πλάνο, στο οποίο φαίνεται αχνά η Ιερουσαλήμ και ένα περίκεντρο κτίριο με μεγάλο θόλο και με δύο ψηλές κολόνες μπροστά του, τη Γιαχίν και την Μποάζ, σύμβολα της καθοδηγητικής δύναμης και παρουσίας του Θεού, εκ των οποίων η μία είναι κομμένη. Το πίσω πλάνο είναι βυθισμένο στη συννεφιά, στην οποία κυριαρχούν σκοτεινοί τόνοι, ενδεικτικοί, όπως συνήθως, στην περίπτωση του Rembrandt, της ψυχολογίας των φίλων που περνούν δύσκολες στιγμές.
Πρόκειται για έναν πίνακα του οποίου η διαδρομή μοιάζει τουλάχιστον περιπετειώδης. Ενώ, τότε που έγινε, συμπεριλήφθηκε αμέσως στο σώμα των γνωστών έργων του Rembrandt από τους ειδικούς του 17ου αιώνα, αργότερα έπεσε σε αφάνεια και θεωρήθηκε μη αυθεντικό έργο, και μάλιστα από το Rembrandt Research Project που μέχρι σήμερα είναι η ομάδα των κορυφαίων ειδικών πάνω στο έργο του Rembrandt. Μετά το 1989, που η επίσημη ετυμηγορία περί μη αυθεντικού έργου καταχωρήθηκε, ακολούθησαν αντεγκλήσεις και βεβαιώσεις περί του αντιθέτου από κορυφαίους ειδικούς, όπως ο Garry Schwartz, μέχρι που ο επικεφαλής του Rembrandt Research Project, Ernst van de Wetering, πρόσφατα συμπεριέλαβε το έργο στον επίσημο κατάλογο με όλα τα αυθεντικά έργα του Rembrandt.
[…]
Ο Κωνσταντίνος Β. Πρώιμος διδάσκει (ΣΕΠ) στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και είναι ειδικός επιστήμονας στη Σχολή Καλών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Κύπρου και κριτικός τέχνης. ([email protected])
