Ευγενία Γραμματικοπούλου
τχ. 121, σ. 81-86
στον παλιό δρόμο […]
υψώνεται η Τράπεζα Συναλλαγών
–εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός
συναλλάσσεται–
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
–εγώ μεταναστεύω, εσύ μεταναστεύεις, αυτοί
μεταναστεύουν
Μανόλης Αναγνωστάκης
Με νωπές ακόμη τις μνήμες της Κατοχής, κατατρεγμένοι από τον Εμφύλιο και γονατισμένοι από την ανέχεια, εκατοντάδες χιλιάδες οικονομικοί κυρίως (και δευτερευόντως κοινωνικοί και πολιτικοί) έλληνες μετανάστες παίρνουν τον δρόμο –μεταξύ άλλων προορισμών και– για τη βιομηχανικά ανθούσα Δυτική Γερμανία, με την ελπίδα να εξασφαλίσουν την επιβίωση των ιδίων και των οικείων που άφησαν πίσω τους στην πατρίδα.
Η δημοτικότητα του εν λόγω προορισμού δεν είναι τυχαία. Το 1960 υπογράφεται η περιώνυμη διακρατική συμφωνία «Περί απασχολήσεως Ελλήνων εργατών στη Γερμανία»: στην προσπάθειά της να αναγεννηθεί από τις στάχτες της, η μεγάλη ηττημένη του πολέμου στρέφεται στον εξαθλιωμένο Νότο προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της σε φτηνό, δίχως αξιώσεις εργατικό δυναμικό. Ωστόσο ο ελλαδικός πληθυσμός φυλλορρόει με τις ευλογίες του επίσημου κράτους: δύο χρόνια νωρίτερα ο αντικαγκελάριος Έρχαρντ είχε εισηγηθεί τη μεταφορά γερμανικών κεφαλαίων για την εγκατάσταση μικρομεσαίων βιομηχανικών μονάδων στη μαστιζόμενη ελληνική επαρχία (με σκοπό την αξιοποίηση των γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων), ζητώντας σε αντάλλαγμα την επάνδρωσή τους με ντόπιο αποκλειστικά εργατικό δυναμικό. Επιλέγοντας σοφά και διορατικά –ως συνήθως οι λογής πεφωτισμένοι άρχοντες από καταβολής του ελληνικού κράτους–, η κυβέρνηση απορρίπτει το εν λόγω σχέδιο και προτιμά το δεύτερο σκέλος του, εκείνο που προβλέπει την απορρόφηση ανέργων στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.
Η Ευγενία Γραμματικοπούλου είναι λέκτορας στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ ([email protected]).