Νίκος Σιγάλας
τχ. 130-131
Πάει παραπάνω από ένας χρόνος που ο αγαπημένος μας δάσκαλος και φίλος Sacha (Alexander) Popovic έφυγε από αυτόν τον κόσμο και είναι ακόμα δύσκολο να γράψει κανείς γι’ αυτόν στον παρελθόντα χρόνο, «ο Sacha ήταν, έκανε…». Η ανάγκη όμως να μιλήσουμε γι’ αυτόν μας ωθεί να ξεπεράσουμε την πραγματική αυτή δυσκολία. Και ίσως ο καλύτερος τρόπος να την ξεπεράσουμε είναι να μιλήσουμε γι’ αυτήν.
Χωρίς πομπώδεις δηλώσεις, ίσως μάλιστα χωρίς πρόθεση, ο Sacha αντιστάθηκε πάντοτε, και αντιστέκεται ακόμα, στις απόπειρες χαρακτηρισμού, κατάταξης. Η βιογραφία του είναι πλούσια και περιπετειώδης, αν και για τις περιπέτειες αυτές μιλούσε λίγο, λόγω της εξαιρετικής σεμνότητας, της παντελούς απουσίας ναρκισσισμού που τον χαρακτήριζε. Λίγοι γνωρίζουν φερ’ ειπείν ότι εκτός από διακεκριμένος ιστορικός και ειδικός του Ισλάμ, ο Sacha υπήρξε για χρόνια επαγγελματίας μπασκετμπολίστας: αρχίζοντας από τον περίφημο Ερυθρό Αστέρα Βελιγραδίου, έπαιξε επαγγελματικά από τον ρωμαίικο Αθλητικό Σύλλογο Ταταούλων στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την ομάδα του γαλλικού στρατού (που τον απασχολούσε «στη μαύρη», όπως διηγείτο), και στη συνέχεια ως προπονητής σε διάφορες ερασιτεχνικές ομάδες. Όμως αυτό δεν ήταν το μόνο επάγγελμα που του επέτρεπε, όταν η έρευνα δεν αρκούσε, να εξασφαλίσει (ή να συμπληρώσει) τα προς το ζην. Όταν έφυγε από τη Γιουγκοσλαβία μπαρκάρισε για ένα χρόνο σε κρουαζιερόπλοιο που περιηγείτο τη Μεσόγειο, εργάστηκε στην κατασκευή των δρόμων στη Γαλλία ως οδηγός οδοστρωτήρα και έκανε χίλιες-δυο άλλες δουλειές του ποδαριού. Όλες όμως αυτές οι δραστηριότητες, στις οποίες τον οδήγησαν οι διαφορετικές του δεξιότητες και οι ανάγκες της ζωής, δεν δημιούργησαν κανένα κενό στο βιογραφικό του ως προικισμένου οριενταλιστή (με την παλαιά έννοια, πριν την εκ νέου νοηματοδότησή της από τον Edward Said). Σπούδασε ανατολικές γλώσσες στο Βελιγράδι, κλασικά αραβικά στο Παρίσι, ενώ δούλεψε έπειτα για χρόνια ως βοηθός του κορυφαίου γάλλου οριενταλιστή Maxime Rodinson. Έμαθε τις ανατολικές γλώσσες του κλασικού cursus: αραβικά, περσικά και οθωμανικά (στο σεμινάριό του στον 4ο τομέα της École Pratique de Hautes Études, όπου τον γνώρισα, τον είδα να αναλύει divan ποίηση και στις τρεις αυτές γλώσσες), ακόμα και ge’ez, τη λειτουργική γλώσσα των χριστιανών της Αιθιοπίας, την έδρα της οποίας κατείχε στον 4ο τομέα της École Pratique ο Rodinson. Παράλληλα, προετοίμασε το διδακτορικό του για την περίφημη εξέγερση των νέγρων σκλάβων (Zenj) στο Ιράκ τον 3ο/9ο αιώνα.
Ο Νίκος Σιγάλας είναι ερευνητής στο Institut Français d‘Études Annatoliennes (IFEA) στην Κωνσταντινούπολη και μέλος του Centre d’Études Turques, Ottomanes, Balkaniques et Centrasiatiques (CETOBaC) στο Παρίσι.
