Για το βιβλίο: Leonidas Karakatsanis, Turkish-Greek Relations: Rapprochement, Civil Society and the Politics of Friendship, Routledge, Λονδίνο 2014, 283 σ.
Χρήστος Ηλιάδης
τχ. 127, σ. 87-89
Με τον Λεωνίδα Καρακατσάνη γνωριστήκαμε στα έδρανα του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου μερικές μόλις εβδομάδες μετά τους σεισμούς του 1999. Ήταν η εποχή που η «ελληνοτουρκική φιλία» είχε αναδυθεί μέσα από τα συντρίμμια των δύο σεισμών σε Αθήνα και Μικρασιατικά παράλια. Εμείς, προπτυχιακοί φοιτητές σε ένα τμήμα πρωτοπόρο στον αναστοχασμό και την κριτική προσέγγιση των στερεοτύπων και χαρακτηρολογιών γύρω από τα ζητήματα του «άλλου», είχαμε ήδη γίνει κοινωνοί ενός λόγου που –σε αντίθεση με τον κυρίαρχο– δεν έβλεπε την Τουρκία ως τον «απόλυτο εχθρό/άλλο», αλλά συζητούσε για την ιστορικά σύνθετη αυτή σχέση. Έτσι, οι αναφορές περί «ελληνοτουρκικής φιλίας» που κατέκλυσαν τον δημόσιο λόγο μετά το καλοκαίρι του 1999 φαίνονταν σε εμάς ως έναν βαθμό αυτονόητες, έναντι όσων μιλούσαν για την «προαιώνια διαμάχη» με τους Τούρκους και τον «εξ’ Ανατολών κίνδυνο». Από την άλλη όμως, ο λόγος περί «φιλίας» μας φαινόταν το ίδιο απολιτικός και στερεοτυπικός, όπως και ο αντίθετός του. Μέσα από τη συμμετοχή μας σε σεμινάρια, διαλέξεις και επισκέψεις στη γείτονα, τόσο κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών μας χρόνων αλλά και αργότερα –όταν βρεθήκαμε και πάλι μαζί στο ΠΜΣ Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών– μας απασχολούσαν ερωτήματα όπως, υπάρχει ελληνοτουρκική φιλία; Έχει υπάρξει ποτέ; Τι ακριβώς σημαίνει και ποια η σημασία της;
Αρκετά χρόνια αργότερα, με τα ίδια ερωτήματα ξεκινάει ο Καρακατσάνης το βιβλίο του, αποτέλεσμα μακροχρόνιας έρευνας στο Ινστιτούτο Ιδεολογίας και Ανάλυσης Λόγου του Πανεπιστημίου Έσσεξ στη Μ. Βρετανία, αλλά και στις δυο πλευρές του Αιγαίου. Μπορεί, λοιπόν, να πει κανείς ότι το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα αποτελέσματα του λόγου περί ελληνοτουρκικής φιλίας. Ούτε όμως τον αφομοιώνει άκριτα, ούτε τον προσεγγίζει από μια παραδοσιακή, διεθνολογική σκοπιά. Το βιβλίο μάς προσφέρει μια συμπυκνωμένη γενεαλογία των πρωτοβουλιών περί «ελληνοτουρκικής φιλίας» στη μετά το 1974 εποχή. Δεν αναζητά τις «ρίζες» της φιλίας ούτε ψάχνει για «γνήσιες προθέσεις» των συμμετεχόντων σε πρωτοβουλίες με το όνομά της. Επικεντρώνεται τόσο στην επαναληπτικότητα του λόγου περί φιλίας, όσο και στις αλλαγές που αυτός ενέχει.
Ο Χρήστος Ηλιάδης είναι διδάκτορας στην ιδεολογία και ανάλυση λόγου από το Πανεπιστήμιο του Έσσεξ
