Δημήτρης Γκιντίδης
τχ. 125, σ. 84-87
Το παράδοξο και ο κανόνας
Ο τόμος Ελληνικά παράδοξα: πατρωνία, κοινωνία πολιτών και βία εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013, υπό την επιμέλεια της Κατερίνας Ροζάκου και της Ελένης Γκαρά, από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Πρόκειται για το πρώτο μέρος μιας τρίτομης σειράς, η οποία φέρει τον γενικότερο τίτλο Αναθεωρήσεις του Πολιτικού, παραπέμποντας στο ομώνυμο επιστημονικό συμπόσιο που είχε πραγματοποιηθεί στη Μυτιλήνη το 2007 και από το οποίο προκύπτουν τα κείμενα αυτής της σειράς. Η έκδοση του τόμου πραγματοποιείται εν μέσω μιας συγκυρίας, της «ελληνικής κρίσης», η οποία φέρει διαφορές ως προς την περίοδο κατά την οποία έγινε η πρώτη συγγραφή των κειμένων –μια εποχή αθωότητας, όπως σημειώνει ο Ευθύμιος Παπαταξιάρχης στον πρόλογό του.
Η συζήτηση περί του ελληνικού παράδοξου, στην οποία ο τίτλος του τόμου με έξυπνο τρόπο κάνει αναφορά, δεν είναι πολιτικά ουδέτερη, αλλά ούτε και καινούρια. Στην εποχή της «κρίσης», οι λόγοι της πολιτικής εξουσίας επικαιροποίησαν τον συνεχή αναστοχασμό πάνω στις αποκλίσεις και τις συγκλίσεις μεταξύ του (εθνικού) παράδοξου και του (δυτικού) κανόνα· και σε αυτό έγκειται η καίρια παρέμβαση του παρόντος εκδοτικού εγχειρήματος. Σημείο εκκίνησης αποτελούν τρεις κεντρικές έννοιες –κοινωνία πολιτών, πατρωνία και βία–, οι οποίες εν πολλοίς πλαισίωσαν το διαχρονικό αίτημα της πολιτικής εξουσίας περί εκσυγχρονισμού και εξευρωπαϊσμού. Υπό το καθεστώς της «κρίσης», συνεχίζουν να τροφοδοτούν τον λόγο περί ελλειμματικότητας της ελληνικής κοινωνίας, όπως σημειώνουν στην εισαγωγή τους οι επιμελήτριες του τόμου και ο Γιάννης Γιαννιτσιώτης. Η συνείδηση της διττής δυναμικής αυτών των εννοιών –ως κατηγορίες του κανονιστικού λόγου αλλά και ως αφετηρίες προς αποδόμηση και ανάλυση– είναι εμφανής στη στοχοθέτηση του τόμου. Τα κείμενα συνομιλούν με αυτή την ευρύτερη προβληματική και κινούνται στην πλειοψηφία τους σε αυτή την κριτική κατεύθυνση. Έχουν ταξινομηθεί από τις επιμελήτριες με βάση δύο άξονες. Το συμπληρωματικό ζεύγος κοινωνία πολιτών/πατρωνία οριοθετεί το πρώτο μέρος, ενώ η έννοια της βίας αποτελεί τον δεύτερο θεματικό άξονα.
Ο Δημήτρης Γκιντίδης είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στην έδρα Mary Seeger O’ Boyle του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Seeger στο Πανεπιστήμιο Princeton των ΗΠΑ.
(dg19@princeton.edu)
