Τχ. 158-159
Έφη Αβδελά
Η ιστορία των ναρκωτικών του Κωστή Γκοτσίνα είναι μια ιστορία μεταβάσεων: καλύπτοντας μια περίοδο από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού, εξιστορεί πώς εγκαθιδρύεται σταδιακά ένα απαγορευτικό καθεστώς για τα ναρκωτικά σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης∙ πώς συγκροτείται η έννοια της «τοξικομανίας» και παθολογικοποιείται η χρήση τοξικών ουσιών∙ πώς διαμορφώνεται το φόβητρο των ναρκωτικών ως διαβρωτικό για την κοινωνία, το έθνος, την οικογένεια.
Οι μεταβάσεις αυτές δεν συνιστούν ελληνικό φαινόμενο. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου του ο συγγραφέας εξετάζει πώς διαμορφώνεται «η ελληνική σκηνή των ναρκωτικών» (τίτλος αυτού του μέρους) κατά την περίοδο που καλύπτει, στο πλαίσιο αντίστοιχων διαδικασιών που συμβαίνουν τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές πλαίσιο. Στο μέρος αυτό παρακολουθεί τους μετασχηματισμούς στην παραγωγή, εμπορία και χρήση τοξικών ουσιών ανάλογα με τις αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, τις ιατρικές εξελίξεις και τη διαμόρφωση νέων πολιτικών απέναντι στα ναρκωτικά, τόσο σε διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο. Αρχικά, εστιάζει στην καλλιέργεια και τη διακίνηση του χασίς, ενώ στη συνέχεια συσχετίζει τα νέα αυστηρά μέτρα του Μεσοπολέμου με την εμφάνιση νέων ουσιών, όπως η κοκαΐνη και η ηρωίνη, και νέων ανησυχιών για την εξάρτηση που προκαλούν. Όταν αναδύεται ως νέο κοινωνικό πρόβλημα η «τοξικομανία», δύο ειδών θεσμικές απαντήσεις θα κυριαρχήσουν: η καταστολή, με την ανάπτυξη νέων θεσμών ενάντια τόσο στο λαθρεμπόριο όσο και στη χρήση ουσιών, και η αμφιλεγόμενη «θεραπεία», με επικρατέστερο τον εγκλεισμό. Εμπειρίες χρηστών και οι συνέπειες στη ζωή τους από τη χρήση τοξικών ουσιών κλείνει το πρώτο μέρος.
Στο δεύτερο μέρος, με τίτλο «Τοξικοί φόβοι», ο Κωστής Γκοτσίνας εστιάζει στους λόγους και τις αναπαραστάσεις γύρω από τα ναρκωτικά και τους ναρκομανείς, στον τύπο, αλλά και σε επιστημονικές ή άλλες πραγματείες και επίσημα κείμενα. Εδώ, οι λογοθετικές χρήσεις των ναρκωτικών, με μεταφορικό ή συμβολικό περιεχόμενο, οι πολιτισμικές διαστάσεις τους, συσχετίζονται συστηματικά με τα δεδομένα κοινωνικής ιστορίας του πρώτου μέρους.
[…]
Η Έφη Αβδελά είναι ομότιμη καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
