Δημήτρης Σωτηρόπουλος
τχ. 132-133
Η ανάγκη να καταλάβουμε την πραγματικότητα της Ελλάδας του εικοστού αιώνα, αλλά και της Ελλάδας της κρίσης, οδηγεί συχνά όσο και εύλογα στην υιοθέτηση μακρο-κοινωνιολογικών ερμηνευτικών σχημάτων και αναλύσεων της διεθνούς πολιτικής οικονομίας. Τέτοια σχήματα και ερμηνείες είναι προφανώς απαραίτητα, αλλά δεν αρκούν, καθώς υποδεικνύουν τις αδρές γραμμές πάνω στις οποίες κινήθηκαν οι εξελίξεις. Για να εξηγήσει κανείς πώς και γιατί επιλέχθηκε τελικά η συγκεκριμένη πορεία μιας χώρας, θα πρέπει, παράλληλα, να σκύψει πάνω στις προσωπικές πορείες των ηγετικών στελεχών και των διανοουμένων που ήταν πρωταγωνιστές των αποφάσεων ή συνδιαμορφωτές της ηγεμονίας των ιδεών, σε κάθε κρίσιμο σταυροδρόμι της πορείας της χώρας μας. Λίγοι μπορούν να αναλάβουν τέτοιο έργο, γιατί απαιτείται ο συγκερασμός της ευρυγώνιας ματιάς ενός συγγραφέα με ευρύτερη ιστορική παιδεία, με την ανάλυση που προσφέρει το μικροσκόπιο του ειδικού, που ξέρει πρόσωπα και πράγματα «από μέσα».
Ο Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, καθηγητής του συνταγματικού δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνδυάζει αυτές τις δύο ιδιότητες και τις θέτει στην υπηρεσία της συγγραφής ενός πανοράματος πολιτικών και διανοουμένων της Ελλάδας κατά την τελευταία εκατοπεντηκονταετία. Όλοι, κατά τον Αλιβιζάτο, μπορούν να ενταχθούν σε μια από τις εξής τρεις πολιτικές και πνευματικές παραδόσεις της σύγχρονης Ελλάδας: την αστική, τη σοσιαλδημοκρατική και την κομμουνιστική. Μέσα σε κάθε παράδοση, βρίσκει κανείς πραγματιστές, δημαγωγούς και ονειροπόλους ή συνδυασμούς αυτών. Ο καθένας τους χαρακτηρίζεται έμμεσα, παρά ρητά, από τον Αλιβιζάτο ως πραγματιστής, δημαγωγός ή ονειροπόλος, ανάλογα με τη στάση που τηρούσε απέναντι στο διαχρονικό αντικείμενο των ερευνών του συγγραφέα, δηλαδή απέναντι στους πολιτικούς θεσμούς.Αρκετούς από τους σύγχρονους πολιτικούς και διανοουμένους, τους οποίους ο Αλιβιζάτος παρουσιάζει κριτικά στο βιβλίο του, τους έχει γνωρίσει προσωπικά. Και αυτό γιατί ο ίδιος εκ καταγωγής είχε προσωπική εικόνα λαμπρών εκπροσώπων της αστικής παράδοσης (π.χ., του Θεοτοκά, του Βεγλερή, του Κουμάντου, του Καραπαναγιώτη) και ως νέος, μετά την ένταξή του στην ΕΚΟΝ «Ρήγας Φεραίος», απέκτησε στενή επαφή με διάσημους εκπροσώπους της κομμουνιστικής παράδοσης (π.χ., τον Κύρκο, τον Φιλίνη, τον Σβορώνο, τον Πουλαντζά). Επίσης, ο ίδιος, από το 1990 έως σήμερα, έχει συμβάλει ως διανοούμενος σε διάφορες εκδοχές της κεντροαριστεράς και γι’ αυτό έχει γνωρίσει και συνεργαστεί με εκπροσώπους της σοσιαλδημοκρατικής παράδοσης (π.χ., τον Σημίτη, τον Θέμελη, τον Γιαννίτση, τον Αλ. Δημαρά και βέβαια τον δάσκαλό του, Αριστόβουλο Μάνεση). Σίγουρα ο Αλιβιζάτος έχει μελετήσει το έργο όλων λεπτομερώς, παρουσιάζοντας στο παρελθόν, με διάφορες ευκαιρίες, κριτικές βιβλίων τους ή κάνοντας συνολική αποτίμηση της προσφοράς, αλλά και των λιγότερο πετυχημένων παρεμβάσεών τους.
Ο Δημήτρης Σωτηρόπουλος διδάσκει πολιτικές επιστήμες στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
