Θωμάς Ψήμμας
τχ, 149
Το να είσαι φιλελεύθερος στη Μόσχα ή στο Πεκίνο του 1970 είναι μια ηρωική στάση, το να είσαι φιλελεύθερος στο Παρίσι ή στο Σαν Φρανσίσκο το 2018 δεν πηγάζει από μια ανάλογη τάση της καρδιάς και του πνεύματος»
(Glucksmann, Τα παιδιά του κενού, σ. 15).
Τα Παιδιά του κενού του Γάλλου δημοσιογράφου και σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ Raphaël Glucksmann (σε άρτια μετάφραση της Βάλιας Καϊμάκη) αποτελούν ένα δοκίμιο-οιονεί αφυπνιστικό κάλεσμα προς τη γαλλική, την ευρωπαϊκή και εν γένει την παγκόσμια κοινωνία των πολιτών. Όπως καταδεικνύει ο τίτλος, το βιβλίο απευθύνεται στα «παιδιά του κενού», ήτοι σε μια ποικιλόμορφη ομάδα, η οποία έχει ως ενοποιητικό γνώρισμα το –ευχερώς διαπιστώσιμο– γεγονός ότι μαστίζεται από την απουσία ενός συλλογικού οράματος. Η έννοια «παιδιά» δεν χρησιμοποιείται με την κυριολεκτική έννοια του όρου, καθώς καταλαμβάνει ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα, το οποίο οριοθετείται χρονολογικά από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου (1989), δηλαδή από την –εντέλει διαψευσμένη– υπόθεση εργασίας του Fukujama περί «τέλους της ιστορίας», και έπειτα. Απεναντίας, ο όρος «κενό» θα πρέπει να ερμηνευθεί στην πιο κυριολεκτική του διάσταση, εφόσον αποτυπώνει το τριπλό κενό που βιώνει ο «μέσος άνθρωπος» στις ατομιστικές κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας: κενό ενός συλλογικά διαμορφωμένου και κοινά διαμοιρασμένου οράματος, κενό διακριτών ιδεολογικών ταυτίσεων, κενό πολιτικής αντιπροσώπευσης της νέας γενιάς και των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων.
[…]
Ο Θωμάς Ψήμμας είναι υποψήφιος διδάκτορας Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Glucksmann διετέλεσε αρθρογράφος του περιοδικού Le Nouvel Observateur και διευθυντής του Le Nouveau Magazine Litteraire, από το οποίο απομακρύνθηκε λόγω της επικριτικής αρθρογραφίας του περιοδικού κατά του προέδρου Macron.
2 Βλ. Francis Fukujama, Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος, μτφρ. Αχ. Φακατσέλη, εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 1992.
3 Όπως παρατηρεί ο Glucksmann (Τα παιδιά του κενού: Από το αδιέξοδο του ατομικισμού στην αφύπνιση των πολιτών, μτφρ. Βάλια Καϊμάκη, Πόλις, Αθήνα 2019, σ. 83), «εμείς γεννηθήκαμε σ’ έναν κόσμο όπου το πρόβλημα δεν είναι οι πολλές ιδεολογίες, αλλά το ακριβώς αντίθετο: το κενό».
