Αγγέλικα Ψαρρά
Τχ. 155-156
Όποια κι αν είναι η αποτίμησή του, το γεγονός παραμένει: καθώς οι διαφορετικές εκφάνσεις της αποκτούν τον τελευταίο καιρό μιαν αναπάντεχη δημοσιότητα, η έμφυλη βία αντιμετωπίζεται όλο και συχνότερα ως κοινωνικό ζήτημα. Δεν είναι λίγο. Και είναι παρήγορο, μέσα στη μαυρίλα των ημερών, που μέσα σε ελάχιστο χρόνο η έννοια γυναικοκτονία έγινε ευρύτατα αποδεκτή, όσο κι αν παλεύει ακόμη να διατηρήσει τις σημασίες που της προσδίδουν οι πρόσφατες φεμινιστικές νοηματοδοτήσεις της. Χάρη στη λέξη, μια κατηγορία ανθρωποκτονιών απέκτησε όνομα, ιστορικό βάθος και γεωγραφικό εύρος· το συνεχές της έμφυλης βίας φωτίστηκε, οι επιζώσες ακούστηκαν. Όπως ήταν επόμενο, η ορατότητα του εγκλήματος οδήγησε σε κοινή θέα και τις εξοργιστικές δυσλειτουργίες που συνδέονται με τους μηχανισμούς αντιμετώπισής του.
Στο κλίμα αυτό, μετατοπίζεται και η συζήτηση για τη χρησιμότητα του όρου γυναικοκτονία: δεν χλευάζεται πλέον η φεμινιστική της προέλευση και δεν αμφισβητείται η σιωπηρή της συνήχηση με έννοιες όπως πατριαρχία, φύλο, έμφυλες ιεραρχίες. Οι πρόσφατες ενστάσεις αφορούν την εγγραφή της στον Ποινικό Κώδικα: η γυναικοκτονία, υποστηρίζεται, είναι μια έννοια λειτουργική, φτάνει να περιορίζεται στον δημόσιο λόγο, ενδεχομένως και στην εγκληματολογία. Η κατάχρησή της ενισχύει αντιλήψεις για τη δήθεν φυσική ευαλωτότητα των γυναικών, ενώ η αποτύπωσή της στον Ποινικό Κώδικα οδηγεί σε διαφορετική κατά φύλο αξιολόγηση της ανθρώπινης ζωής και, άθελά της, ερωτοτροπεί με την επαναφορά της θανατικής ποινής, καθώς όλες οι ανθρωποκτονίες τιμωρούνται πλέον με ισόβια.1
Σοβαρές αυτή τη φορά οι επιφυλάξεις, εισάγουν στην Ελλάδα μια συζήτηση που, αφού έκανε τον κύκλο της σε χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, απασχολεί ήδη ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Κύπρος. Πρόκειται για μια διαμάχη πολιτική, όσο κι αν διεξάγεται με νομικούς όρους. Ουδεμία πρωτοτυπία. Μόνο που ο διάλογος είναι εξαρχής υπονομευμένος, όταν οι προτάσεις για ποινική κατοχύρωση της γυναικοκτονίας κατηγορούνται εκ προοιμίου ότι ενισχύουν, έστω και ανεπίγνωστα, τις νεοφιλελεύθερες κατασταλτικές πολιτικές. Αποσιωπάται έτσι ότι η ποινική αντιμετώπιση της έμφυλης βίας έχει υποχρεώσει από παλιά τα φεμινιστικά κινήματα και τη φεμινιστική εγκληματολογία να στοχαστούν πάνω στο πρόβλημα της επιβάρυνσης των ποινών. Δεδομένη είναι και η ποικιλία των θέσεων που έχουν κατά καιρούς υποστηριχτεί, υποδεικνύοντας μια πολυφωνία πολύ πιο σύνθετη και παραγωγική απ᾽ ό,τι συνήθως πιστεύεται.
[…]
Η Αγγέλικα Ψαρρά είναι δημοσιογράφος.
Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα των Συντακτών (14 Φεβρουαρίου 2022).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ξεχωρίζω εδώ τις σχετικές παρεμβάσεις της Ιφιγένειας Καμτσίδου, του Κώστα Σταμάτη και του Νίκου Παρασκευόπουλου. Στον Νίκο Παρασκευόπουλο απάντησαν, μεταξύ άλλων, η Φωτεινή Σιάνου, η Γεωργία Πετράκη και η Μαρία Ρεπούση. Η συζήτηση, η οποία προφανώς συνεχίζεται, είναι εύκολα
προσβάσιμη στο διαδίκτυο (news247, enainstitute.org, left, avgi, efsyn).
Η Αγγέλικα Ψαρρά είναι δημοσιογράφος.
