Νίκος Σκούταρης
τχ. 140-141
Ώρες μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος για το Brexit, η πρωθυπουργός της Σκωτίας Nicola Sturgeon κάλεσε τους δημοσιογράφους στην επίσημη κατοικία της. Στη δήλωσή της έκανε σαφές ότι θα λάμβανε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσει την παραμονή της Σκοτίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ενιαία αγορά. Μερικούς μήνες αργότερα, η σκωτσέζικη κυβέρνηση εξέδωσε τις προτάσεις της για το πώς η Σκωτία θα μπορούσε να παραμείνει στην ενιαία αγορά, ακόμη και μετά το Brexit. Η συμμετοχή στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο ολόκληρου του Ηνωμένου Βασιλείου ή μόνο της Σκωτίας προκρινόταν ως η ασφαλέστερη επιλογή.
Στη Βόρεια Ιρλανδία, από τις αρχές του προηγούμενου έτους οι διακοινοτικές πολιτικές διαμάχες έχουν οδηγήσει στην κατάρρευση της τοπικής κυβέρνησης. Παρ’ όλα αυτά, δύο μήνες μετά το δημοψήφισμα η προτεστάντισσα πρωθυπουργός και ο καθολικός αναπληρωτής της, σε επιστολή τους στην Theresa May, είχαν υπογραμμίσει την ανάγκη το εδαφικό σύνορο στην Ιρλανδία να μη γίνει εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών κι υπηρεσιών μεταξύ των δύο πλευρών του διαιρεμένου νησιού.
Αναμφίβολα, ο απλούστερος κι ασφαλέστερος τρόπος που θα εξασφάλιζε τη συμμετοχή της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας στην ενιαία αγορά θα ήταν η παραμονή ολόκληρου του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτή, σε ένα μοντέλο που θα προσομοίαζε τη σχέση της Νορβηγίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως η πρωθυπουργός Theresa May σε σειρά ομιλιών της έχει ξεκαθαρίσει ότι μετά το Brexit το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα συμμετέχει ούτε στην ενιαία αγορά ούτε στην τελωνειακή ένωση.
Δεδομένης αυτής της πολιτικής επιλογής, εύλογα διερωτάται κανείς αν η φιλοδοξία των τοπικών κυβερνήσεων της Σκωτίας και της Βόρειας Ιρλανδίας να παραμείνουν εντός της ενιαίας αγοράς είναι ρεαλιστική. Σε σειρά άρθρων μου έχω υποστηρίξει ότι, παρά την προαναφερθείσα απόφαση της παρούσας βρετανικής κυβέρνησης, υπάρχουν δύο τρόποι που εξασφαλίζουν την παραμονή τόσο της Σκωτίας όσο και της Βόρειας Ιρλανδίας στην ενιαία αγορά.
Ο πρώτος τρόπος ενέχει την απόσχισή τους από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Βόρεια Ιρλανδία ανήκει στη σπάνια κατηγορία περιοχών που απολαμβάνουν συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην απόσχιση. Η ειρηνευτική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής επιτρέπει στη Βόρεια Ιρλανδία να ενωθεί με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, σε περίπτωση που οι ψηφοφόροι και στις δύο πλευρές του νησιού το αποφασίσουν σε παράλληλα και δημοκρατικά δημοψηφίσματα. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, η Βόρεια Ιρλανδία θα μπορούσε να ακολουθήσει το ιστορικό παράδειγμα της γερμανικής επανένωσης, όταν η εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου επεκτάθηκε στην Ανατολική Γερμανία χωρίς να χρειαστεί να τροποποιηθούν οι συνθήκες της ΕΕ.
[…]
Ο Νίκος Σκούταρης διδάσκει Ευρωπαϊκό Δίκαιο στο University of East Anglia.
