Κλειώ Παπαπαντολέων
τχ. 149
Η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, η οποία αναγνώρισε ότι η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση, δηλαδή μια δομημένη, ιεραρχημένη οργάνωση, με διαρκή και συντεταγμένα βίαιη δράση, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό, με συγκίνηση, με ανακούφιση. Η απόφαση αυτή δεν είναι σωστή και καλή επειδή μας ικανοποιεί. Τα βέλη της αιτιότητας είναι αντίστροφα: Είναι νομικά ορθή και, για την ακρίβεια, η μόνη νομικά ορθή απόφαση που μπορούσε να εκδοθεί και γι’ αυτό μας ικανοποιεί. Αξιοποίησε τη νομολογία που εδώ και είκοσι χρόνια έχουν επεξεργαστεί και εφαρμόσει τα Δικαστήριά μας για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης. Ακούμπησε πάνω στο ογκωδέστατο υλικό, το οποίο περιλάμβανε οπτικοακουστικό υλικό, καταθέσεις, ιατροδικαστικές πραγματογνωμοσύνες, φωτογραφίες, ψηφιακό υλικό, μηνύματα και απομαγνητοφωνημένους διαλόγους μεταξύ των μελών, κ.ο.κ. Και επίσης, αξιοποίησε όλο το υλικό που είχαν συλλέξει εδώ και χρόνια δημοσιογράφοι, οργανώσεις δικαιωμάτων και της Αριστεράς, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Το τελευταίο μάλιστα, το οποίο συνιστά μια ομπρέλα δεκάδων οργανώσεων μεταναστευτικών, ιατρικών, LGBTQ+ κτλ., και είναι υπό την εποπτεία της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, δημιουργήθηκε ακριβώς για να καλύψει την πλήρη απουσία του κράτους σε σχέση με τη χαρτογράφηση και τη διερεύνηση ρατσιστικών επιθέσεων.
Η ιστορική αυτή απόφαση σφράγισε έναν κύκλο αίματος και βίας που διήρκησε τουλάχιστον μία εικοσαετία. Οι δικαστές που τη δίκασαν αξίζουν τον ειλικρινή μας έπαινο, όπως άλλωστε και οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής, για όλα, και πρωτίστως για την αντοχή και την ανθεκτικότητά τους. Η απόφαση αυτή όμως δεν ήταν καθόλου αυτονόητη και άργησε ασυγχώρητα πολύ.
«Άλλωστε τόσο ο κατηγορούμενος όσο και η οργάνωσή του [η Χρυσή Αυγή] καταδικάζουν τη βία». Με αυτά τα λόγια, ο εισαγγελέας του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών είχε ολοκληρώσει την απαλλακτική του πρόταση του για τον Ηλία Κασιδιάρη, βουλευτή τότε της Χρυσής Αυγής, για το αδίκημα της ληστείας και της επικίνδυνης σωματικής βλάβης. Ήταν Απρίλιος του 2013. Λίγους μήνες μετά, η «φιλειρηνική» αυτή οργάνωση δολοφόνησε τον Παύλο Φύσσα.
Όση ανακούφιση, συνεπώς, και εάν παράγει σήμερα η απόφαση για τη ΧΑ, είναι ταυτόχρονα και μια καλή ευκαιρία για τον κρατικό μηχανισμό, και κυρίως την αστυνομία και τη δικαιοσύνη, για αναστοχασμό και αυτοκριτική. Η δικαιοσύνη κινήθηκε όταν η πολιτική τάξη τη «σκούντηξε». Δυστυχώς, αυτή είναι μια αλήθεια δυσάρεστη για όλους, αλλά αν δεν ειπωθεί, γρήγορα θα ξαναβρεθούμε όχι μπροστά στα ίδια, ας ελπίσουμε, αλλά οπωσδήποτε απέναντι σε καταστάσεις που υπονομεύουν το δικαίωμα στην ασφάλεια όλων μας.
Οι δικαστικές αποφάσεις, ιδίως οι ποινικές, κοινοποιούν νοήματα, όχι μόνο σε σχέση με το έγκλημα και τον δράστη, αλλά και σε σχέση με την εξουσία, τις αρχές, τη νομιμότητα, την ομαλότητα, την ηθική, τις κοινωνικές σχέσεις. Εάν συμφωνούμε σε αυτό, μπορούμε να συμπεράνουμε αντιστρόφως ότι και η ατιμωρησία ομοίως παράγει αποτελέσματα για την εξουσία, τις αρχές και την «κανονικότητα». Η «κανονικότητα» που παράγει η ατιμωρησία αυτή είναι ευθέως υπονομευτική των πιο στοιχειωδών δικαιωμάτων και εγγυήσεων για όλους μας. Αυτό ακριβώς συνέβη με τη Χρυσή Αυγή: η συστηματική, διαρκής και παγιωμένη αδράνεια και ανοχή των αρχών απέναντί της τής επέτρεψε να «κανονικοποιηθεί». Και «κανονικοποιήμενη», να επιβάλλει το πρόγραμμά της, όχι απλώς τσαλαβουτώντας στα θολά νερά της ανομίας, αλλά χρησιμοποιώντας τη βαριά εγκληματική βία ως μέσο και ως μήνυμα.
Τα ίδια, και ακόμα παραπάνω, ισχύουν και για την αστυνομία. Αξίζει απλώς να ακούσει κανείς την έρευνα που κατέθεσε στο Δικαστήριο η ομάδα «Forensic Architecture» (https://forensic-architecture.org/investigation/the-murder-of-pavlos-fyssas, ιδίως μετά το 20’) για να καταλάβει ότι εάν δεν υπήρχε η –αδιανόητη και ασυγχώρητη– απάθειά της, ο Παύλος Φύσσας σήμερα θα ζούσε. Ομάδες ΔΙΑΣ που ήταν στο σημείο εξαρχής ακούγονται στο ηχητικό των διαβιβάσεων να περιγράφουν στο Αστυνομικό Κέντρο όλη την επίθεση των μελών της χωρίς να παρεμβαίνουν. Δεν θεώρησαν σκόπιμο να συλλάβουν, επ’ αυτοφώρω, 20 άτομα της ΧΑ, παρόλο που αναφέρουν ότι κυνηγάνε κάποιους με σιδηρομπουνιές και ρόπαλα. Προφανώς, οι αστυνομικοί, επιδεικνύοντας τον συνήθη σεβασμό τους προς τα μέλη της ΧΑ, δεν θεώρησαν ότι αυτό που βλέπουν συνιστά καταρχήν οπλοφορία και είναι, τουλάχιστον, αυτόφωρο πλημμέλημα.
Με δυο λόγια, η δικαστική απόφαση κλείνει οριστικά τον κύκλο της ΧΑ και την εγκληματική της δράση και γι’ αυτό είναι μια απόφαση ιστορική. Πρέπει όμως να δούμε τη λειτουργία των θεσμών μας, με ειλικρίνεια, γιατί –για να δανειστώ τον τίτλο ενός βιβλίου του Τζ. Έλροϋ– το αίμα δεν σταματάει ποτέ, όπως είναι προφανές βλέποντας κανείς τι συμβαίνει σήμερα, σε διάφορα σημεία της Ελλάδας, με οργανωμένες επιθέσεις πολιτών σε βάρος μεταναστών και προσφύγων.
Κλείνοντας, μια μικρή αναφορά στη Μάγδα Φύσσα: Η γυναίκα αυτή κατάφερε, μέσα στη δική της προσωπική της οδύνη, να λειτουργεί για όλους τους άλλους καθησυχαστικά και κατευναστικά. Δημιούργησε μια αίσθηση εμπιστοσύνης, ότι δεν μπορεί παρά η δικαιοσύνη να αποδοθεί. Λειτούργησε ενωτικά και συσπείρωσε γύρω από ένα αίτημα πρωταρχικό και καθαρό, γύρω από παραδοχές που θα έπρεπε να είναι αυτονόητες. Φυσικά δεν ήταν αθώοι και το ξέραμε όλοι. Η Μάγδα Φύσσα τα κατάφερε, εκεί που όλοι οι άλλοι αποτύχαμε. Με τίμημα βαρύ.
Η Κλειώ Παπαπαντολέων είναι δικηγόρος, πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
