ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΡΟΣΔΑΝΗΣ
Τχ. 160-161
… το να είμαι μυθιστοριογράφος υπήρξε για μένα κάτι παραπάνω από το να ασκώ κάποιο από τα «λογοτεχνικά είδη»· υπήρξε στάση, σύνεση, θέση· μια θέση που απέκλειε κάθε ταύτιση με πολιτική, θρησκεία, ιδεολογία, με ηθική, με συλλογικότητα· μια συνειδητή, πεισματική και μανιασμένη μη ταύτιση, που δεν την αντιλαμβανόμουν σαν φυγή ή παθητικότητα παρά σαν αντίσταση, πρόκληση, εξέγερση. Κατέληξα να κάνω τους εξής παράξενους διαλόγους: «Είστε κομμουνιστής, κύριε Κούντερα;—Όχι, είμαι μυθιστοριογράφος». «Είστε διαφωνών; είμαι μυθιστοριογράφος». «Είστε αριστερός ή δεξιός; —Ούτε το ένα ούτε το άλλο, είμαι μυθιστοριογράφος».
Στο Βιβλίο του γέλιου και της λήθης (1978), ο Κούντερα περιγράφει μια πολιτική γιορτή στην Τσεχοσλοβακία του 1950, δύο χρόνια μετά το πραξικόπημα της Πράγας και την κατάληψη της εξουσίας από το κομμουνιστικό κόμμα. Το αυτοβιογραφικό αυτό απόσπασμα συμπυκνώνει παράλληλα την εμπειρία της αποπομπής του ίδιου του συγγραφέα από το κόμμα. Η ολιγοσέλιδη αφήγηση χαρακτηρίζεται από τη γνωστή λιτότητα και την ακρίβεια του κουντερικού ύφους, τα φανταστικά-ονειρικά στοιχεία και ορισμένους ενδιαφέροντες συμβολισμούς. Η αιτία της διαγραφής περιγράφεται ξερά, δίχως επεξηγήσεις: «Έπειτα, μια μέρα, είπα κάτι που δεν έπρεπε να πω, μ’ έδιωξαν από το κόμμα, και ήμουν υποχρεωμένος να βγω από τον κύκλο» (1).
[ . . . ]
Ο Χρήστος Γροσδάνης διδάσκει γαλλική λογοτεχνία στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Μίλαν Κούντερα, Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης, μτφρ. Γιάννης Η. Χάρης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα, 2011, σ. 93.
