Τχ. 158-159
Κωνσταντίνος Νικολόπουλος
Ιστορική αναδρομή
Τόσο το ζήτημα της νησιωτικότητας όσο και η ιδιαίτερη θεσμική αντιμετώπισή της τυγχάνουν όχι μόνο εθνικής αναφοράς, αλλά και ευρωπαϊκής. Στην εγχώρια νομοθεσία, και συγκεκριμένα στο Σύνταγμα της Ελλάδας, στο άρθρο 101 παρ. 4 αναφέρεται ότι «ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξή τους», αλλά και πιο συγκεκριμένα με το άρθρο 32 «Ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων – Εφαρμογή της αρχής της νησιωτικότητας» του Νόμου 4150/2013 ΦΕΚ Α-102/29.04.2013 για την «Ανασυγκρότηση του Υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου και άλλες διατάξεις» γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη «ρήτρα νησιωτικότητας» ως μια υποχρέωση κάθε νομοθέτη εφεξής σε «κάθε σχέδιο νόμου, προσθήκη ή τροπολογία, καθώς και κανονιστική απόφαση μείζονος οικονομικής ή κοινωνικής σημασίας [να] συνοδεύεται από ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων» και να λαμβάνει υπόψη τις «ενδεχόμενες συνέπειες στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη των νησιών».
Η θεσμική αυτή κατοχύρωση των ιδιαίτερων αναγκών των νησιών που προκύπτουν από τις γεωγραφικές, φυσικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες που τα χαρακτηρίζουν, και προήλθε κατόπιν συστηματικών πιέσεων των κοινωνιών τους προς την κεντρική διοίκηση δεν συναντάται μόνο στο εγχώριο κανονιστικό πλαίσιο, αλλά και ευρύτερα στον κοινό ευρωπαϊκό χώρο. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στα νησιά έχουν διεξοδικά αναλυθεί σε πλήθος θεσμικών και συμβουλευτικών οργάνων της ΕΕ, με κυριότερα την «Έκθεση 2119 του 2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σχετικά με τις διαρθρωτικά μειονεκτούσες περιφέρειες (νησιά, ορεινές περιφέρειες, περιφέρειες με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού) στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και των θεσμικών της προοπτικών», τη Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η καλύτερη ενσωμάτωση στην εσωτερική αγορά ως πρωταρχικός παράγοντας για την συνοχή και την ανάπτυξη των νησιωτικών περιοχών» της 10ης Ιουλίου 2008, τη Γνωμοδότηση 1229/2011 της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νησιά», το Ψήφισμα 0049 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Φεβρουαρίου 2016 σχετικά με την ειδική κατάσταση των νησιών (2015/3014(RSP)), τη Διερευνητική γνωμοδότηση της 16ης Σεπτεμβρίου 2016 με νομική βάση το Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη περίοδο της Μαλτέζικης Προεδρίας, με θέμα «Νησιά στην ΕΕ: από διαρθρωτικό μειονέκτημα σε περιοχές χωρίς αποκλεισμούς».
[…]
Ο Κωνσταντίνος Νικολόπουλος είναι διεθνολόγος με ειδίκευση στη δημόσια πολιτική για την ανάπτυξη.
