Για το βιβλίο: Dagmar Herzog, Η σεξουαλικότητα στην Ευρώπη τον 20ό αιώνα. Μια ιστορία, μετφρ. Πελαγία Μαρκέτου, επιστ. επιμ. Έφη Αβδελά, Gutenberg 2022, 352 σ.
Τχ. 158-159
Κώστας Γιαννακόπουλος
Θα ήθελα να καλωσορίσω την έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου της Ντάγκμαρ Χέρτζογκ (Dagmar Herzog), Η σεξουαλικότητα στην Ευρώπη τον 20ό αιώνα. Μια ιστορία, διότι η έκδοσή του έρχεται να ενισχύσει την ανάδυση της μελέτης της σεξουαλικότητας στην πειθαρχία της ιστορίας στο ελληνικό ακαδημαϊκό συμφραζόμενο. Το βιβλίο αφορά τη μελέτη της σεξουαλικότητας από τις αρχές του εικοστού αιώνα μέχρι σχεδόν σήμερα, το 2010. Παρά το μεγάλο χρονικό άνυσμα της μελέτης, η Χέρτζογκ καταφέρνει να αναδείξει με οξυδέρκεια τις σημαντικότερες πτυχές των κοινωνικών και πολιτισμικών αντιλήψεων και πρακτικών γύρω από τη σεξουαλικότητα, καθώς και των πολιτικών της σεξουαλικότητας. Επίσης, το βιβλίο είναι καλογραμμένο, και παρά το σχετικά μεγάλο μέγεθός του διαβάζεται πολύ ευχάριστα, με αμείωτο ενδιαφέρον. Σε αυτό συμβάλλει βέβαια και η εξαιρετική μετάφραση της έμπειρης πλέον σε κείμενα για τη σεξουαλικότητα μεταφράστριας και ιστορικού Πελαγίας Μαρκέτου. Πολύ ενδιαφέρων είναι και ο πρόλογος της Έφης Αβδελά, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τη συζήτηση που προκάλεσε η έκδοση του βιβλίου σε περιοδικά για την ευρωπαϊκή ιστορία.
Το βιβλίο περιέχει την ιστορική ανάλυση διαφόρων αντιλήψεων και πολιτικών για όλες τις μορφές σεξουαλικότητας στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα. Στο κείμενο που ακολουθεί θα εστιάσω στην ομοφυλοφιλία. Ωστόσο, ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της ανάλυσης της Χέρτζογκ αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το ότι δεν διαχωρίζει τις διάφορες μορφές σεξουαλικότητας, αλλά αναδεικνύει τη διαπλοκή, τους συσχετισμούς μεταξύ των θεωρούμενων σήμερα, επίσημων/κανονιστικών και μη κανονσιτικών/παραβατικών μορφών σεξουαλικότητας, ιδιαίτερα σε ιστορικές περιόδους όπου δεν υπήρχε η διχοτομία ομοφυλοφιλίας και ετεροφυλοφιλίας αλλά και οι έννοιες αυτές καθαυτές. Έτσι, για παράδειγμα, στις αρχές του 20ού αιώνα ο σοδομισμός συμπεριλάμβανε τη στοματική και πρωκτική επαφή μεταξύ άνδρα και γυναίκας, καθώς και την επαφή μεταξύ ανθρώπων και ζώων (σ. 66), ενώ ο όρος ετεροφυλόφιλος μερικές φορές δεν χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει το άτομο που ενδιαφερόταν για το λεγόμενο αντίθετο φύλο, αλλά το άτομο που ενδιαφερόταν «υπερβολικά» για το αντίθετο φύλο με αποκλειστικό σκοπό το σεξ και όχι πρωτίστως την αναπαραγωγή (σ. 68).
[…]
Ο Κώστας Γιαννακόπουλος είναι καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
