Φένια Τούντα
Τχ. 155-156
Η διαχείριση των προσφυγικών ροών από τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς και τα εθνικά κράτη συνιστά ένα διακύβευμα στο οποίο συμπυκνώνεται μία αέναη διαμάχη, μεταξύ άλλων, ανάμεσα στην κρατική κυριαρχία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.1 Οι υφιστάμενες, ανά ιστορική περίοδο, κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες καθορίζουν την έκβαση αυτής της διαμάχης. Η σύγχρονη ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική προσανατολίζεται σε μία οικονομοκεντρική και ασφαλειοποιητική2 διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου, επιβάλλοντας ισχυρούς συνοριακούς περιορισμούς και εφαρμόζοντας κατασταλτικές πολιτικές για όσους επιλέγει να θεωρήσει ως ανεπιθύμητους.
Η διαχείριση του προσφυγικού διαποτίστηκε από αυτή τη φιλοσοφία, η οποία εντάθηκε ακόμα περισσότερο με την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας το 2016. Η ξενοφοβία που διακατέχει την πλειονότητα του δημόσιου λόγου κατασκευάζεται κοινωνικά, υπό την επίφαση μίας φαινομενικής απειλής για την ασφάλεια, την υγεία και την εθνική ομοιογένεια, μεταθέτοντας το πρόβλημα στους ίδιους τους πρόσφυγες. Οι πολιτικές αυτές επιλογές και οι παραγόμενες νοηματοδοτήσεις λειαίνουν το έδαφος νομιμοποίησης της χρήσης κατασταλτικών πολιτικών «αναχαίτισης» των προσφύγων στα σύνορα, ενώ ταυτόχρονα καθορίζουν και διαμορφώνουν τον τρόπο διάρθρωσης του συστήματος ασύλου.
Ο έλεγχος των εξωτερικών συνόρων αποτελεί στρατηγικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός όπου οδήγησε στη δημιουργία σωμάτων (Frontex, Europol, Eurojust), στη χρήση «έξυπνων τεχνολογιών» (Eurodac, θερμικές κάμερες, ηχητικό κανόνι), αλλά και συμβατικών μεθόδων αποτροπής (φράχτης του Έβρου). Βέβαια, οι προσπάθειες ελέγχου των συνόρων και αποτροπής εισόδου των προσφύγων δεν περιορίστηκαν στις παραπάνω μεθόδους και πρακτικές. Αντίθετα, από το 2013 μέχρι και σήμερα, έχουν βγει στο φως πολυάριθμες εκθέσεις οργανώσεων και μαρτυρίες προσφύγων που δηλώνουν πως παρά την άρνηση παραδοχής του κυρίαρχου λόγου, οι επαναπροωθήσεις αποτελούν μια συνήθη πρακτική στα ελληνικά χερσαία και υδάτινα σύνορα.3
[…]
Η Φένια Τούντα είναι κάτοχος ΜΔΕ Κοινωνικής Πολιτικής από το Πάντειο Πανεπιστήμιο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. C. Harvey, «Is humanity enough? Refugees, asylum seekers and the rights regime», Contemporary issues in refugee law, Edward Elgar Publishing, 2013· J. C. Hathaway, «A reconsideration of the underlying premise of refugee law», Harv. Int’l. LJ 31, 1990.
2. T. Balzacq, «A theory of securitization: origins, core assumptions, and variants», Securitization Theory, Routledge, 2010, σ. 15-44.
3. Βλ. ενδεικτικά, Violence Monitoring Network, The black book of pushbacks, τ. 1, Hope Barker, Milena Zajovic (επιμ.), European Parliamentary Group 2020.
