Αθηνά Συριάτου
τχ. 140-141
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας στο δημοψήφισμα του 2016 σχετικά με την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αναφορές στην ιδιαιτερότητα της ιστορίας της Βρετανίας υπήρξαν πολλές και από τις δύο πλευρές. Πολιτικοί, ιστορικοί και άλλοι διανοούμενοι, στη ρητορική τους υπέρ ή κατά, ανέδειξαν τα εγγενή χαρακτηριστικά της βρετανικής εθνικής ταυτότητας όπως, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους, είχαν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια της ιστορίας της, για να τονίσουν είτε τη «φυσική» είτε, για άλλους, την «προβληματική» σχέση της Βρετανίας με την Ευρώπη. Η δημόσια ιστορία πήρε το κεντρικό βήμα στη διένεξη για την ιστορική απόφαση την οποία οι Βρετανοί καλούνταν να πάρουν, αναδεικνύοντας κοινές πεποιθήσεις για τον εθνικό εαυτό και τους φίλους ή προβληματικούς άλλους. Ως εκ τούτου, αξίζει να επικεντρωθεί κανείς στους ιστορικούς και, ακόμα περισσότερο, στη σχολική ιστορία, για να εξετάσει τη σχέση της Βρετανίας και της Ευρώπης όπως την έχουν διδαχθεί διαφορετικές γενιές Βρετανών κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Κι ενώ όσοι ασχολούνται με τη σχέση της Βρετανίας ειδικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση σπεύδουν να χαρακτηρίσουν τη Βρετανία ως τον «παράδοξο» εταίρο στην Ευρώπη, ορισμένοι σημαντικοί ιστορικοί έχουν υποστηρίξει ότι η εθνική ταυτότητα της Βρετανίας έχει κατασκευαστεί κατά κύριο λόγο πάνω στη διαφοροποίησή της από την Ευρώπη. Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η συνεχής αντιπαράθεση αξιών, ιστορικών διαδρομών και θέσεων με τον σημαίνοντα Άλλο τον καθιστά, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, διαμορφωτή, αντίπαλο και τιμητή των αξιών της;
Η ιστορικός Linda Colley, αναλύοντας μια πολύ κρίσιμη περίοδο για τη διαμόρφωση της νεότερης εθνικής υπόστασης της βρετανικότητας, εστίασε στον κεντρικό ρόλο της διαρκούς αντιπαράθεσης με τη Γαλλία και των πολεμικών συγκρούσεων από το 1689 μέχρι και το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων. Η Colley εντοπίζει στους πολέμους αυτούς την κοινωνική χειραφέτηση των υποδεέστερων στρωμάτων στη Βρετανία, αλλά και τη συμμετοχή των διαφορετικών εθνοτήτων εντός του βασιλείου –Άγγλων, Ουαλών, Σκώτων και Ιρλανδών– σε μια κοινή βρετανική ταυτότητα. Η νεωτερική αυτή εθνική ταυτότητα εδράζεται σε έναν κοινό προτεσταντισμό, με την εξαίρεση φυσικά των Καθολικών Ιρλανδών, και αντλεί τη δύναμή της από μια περισσότερο ή λιγότερο φαντασιακή αίσθηση εμπορικής υπεροχής και αυτοκρατορικής ηγεμονίας.
[…]
Η Αθηνά Συριάτου διδάσκει Νεότερη και Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
