Βασιλική Τσαγκρώνη
τχ. 140-141
Το δημοψήφισμα της Βρετανίας για την παραμονή ή την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε σταθμό οπισθοδρόμησης στην ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αλλά και μεγάλη πολιτική ανατροπή. Ενώ ακόμη και μέχρι την ημέρα του δημοψηφίσματος οι δημοσκοπήσεις έδιναν προβάδισμα τεσσάρων μονάδων υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Remain), το στρατόπεδο του «Brexit» ήταν αυτό που τελικά αναδείχθηκε νικηφόρο τα ξημερώματα της επόμενης μέρας.
Πολιτικοί επιστήμονες έχουν αποδώσει την επικράτηση του «Brexit» σε παράγοντες όπως η ταξική διαστρωμάτωση, καθώς και οι κοινωνικές συμπεριφορές γενικότερα. Καθοριστική σημασία, όμως, για την κατανόηση του αποτελέσματος έχει η μελέτη του ρόλου και της επιρροής του ριζοσπαστικού ακροδεξιού πολιτικού χώρου στη Βρετανία και του κύριου πρωταγωνιστή του, του UKIP (United Kingdom Independence Party). Σε ό,τι ακολουθεί, θα εστιάσουμε στη συμβολή και την αξιολόγηση του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αναλύοντας τον λόγο των εκφραστών του, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα στοιχεία εθνικισμού και ευρωσκεπτικισμού στην επιχειρηματολογία τους.
Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως, λ.χ., οι Σκανδιναβικές, η ριζοσπαστική άκρα Δεξιά δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στο Ηνωμένο Βασίλειο τη δεκαετία του 1980. Ο πιο πετυχημένος, σε τοπικό επίπεδο μόνο, μεταπολεμικός εκπρόσωπος του συγκεκριμένου χώρου, το Εθνικό Μέτωπο (National Front), ιδρύθηκε το 1967 και μένει έως και σήμερα συνδεδεμένος με νεοναζιστικά μορφώματα. Το Εθνικό Μέτωπο απηχεί ξενοφοβικές αντιλήψεις που εδράζονται στον βιολογικό ρατσισμό. Το μανιφέστο του σημειώνει χαρακτηριστικά ότι «η πολυφυλετική Κοινοπολιτεία είναι ένα φρικιαστικό λείψανο ενός αποτυχημένου παρελθόντος που πρέπει να διαλυθεί».
Το 1982 ο πρώην ηγέτης του Εθνικού Μετώπου John Tyndall ιδρύει το Βρετανικό Εθνικό Κόμμα (British National Party). Το νέο αυτό κόμμα υπό την ηγεσία του Nick Griffin επιχειρεί αργότερα να υιοθετήσει έναν λιγότερο ακραίο πολιτικό λόγο, αφήνοντας πίσω του ρατσιστικές ρητορικές, χωρίς όμως να καταφέρει να γνωρίσει ιδιαίτερη εκλογική επιτυχία, παρά μόνο, όπως και ο προκάτοχός του, σε τοπικό επίπεδο. Στο μανιφέστο του το κόμμα προπαγανδίζει έναν εθνοτικό εθνικισμό (ethno-nationalism), όπου το έθνος (nation) ορίζεται από την εθνότητα (ethnicity) και αρθρώνεται γύρω από βασικές «αξίες» που απαιτούν την εθνική και πολιτιστική αναγέννηση, με κεντρική έμφαση στην προστασία της εθνικής ταυτότητας. Επιπλέον, προωθεί αντι-μεταναστευτικές πολιτικές και υπογραμμίζει την αναδυόμενη απειλή της πολυπολιτισμικότητας και την εναντίωσή του στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Μία δεκαετία σχεδόν μετά την ίδρυση του BNP, εμφανίζεται η δεύτερη πιο σημαντική παρουσία της ριζοσπαστικής Δεξιάς στην πολιτική σκηνή της χώρας, το Κόμμα Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP). Ιδρύθηκε το 1993 από τον ακαδημαϊκό Alan Sked. Το κόμμα εξαρχής επικεντρώθηκε σε μια μονοθεματική ρητορική ενάντια στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και υποστήριζε την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρχικά το κόμμα είχε μηδαμινή απήχηση.
[…]
Η Βασιλική Τσαγκρώνη διδάσκει Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο του Leiden στην Ολλανδία.
