Ζηνοβία Λιαλιούτη
τχ. 145-146
Εισαγωγή
Το Συνέδριο για την Ελευθερία στην Κουλτούρα (Congress for Cultural Freedom, στο εξής CCF) και η δράση του στην Ελλάδα παρέμεναν για χρόνια μία ανεξερεύνητη πτυχή του Πολιτιστικού Ψυχρού Πολέμου στο επίπεδο της έρευνας, σε αναντιστοιχία με την πλούσια ερευνητική παραγωγή που ανέδειξε πολλές διαστάσεις του φαινομένου στον ευρωπαϊκό χώρο. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα έχει ξεκινήσει η συστηματική μελέτη της δράσης του CCF σε σχέση με την Ελλάδα, η οποία έρχεται να φωτίσει διάφορες όψεις του συγκεκριμένου οργανισμού, σε συνάφεια με τα ιδεολογικά ρεύματα και τις πολιτισμικές διεργασίες του Ψυχρού Πολέμου. Βασικό ρόλο σε αυτήν την προβληματική διαδραματίζει η προσέγγιση του αντικομμουνισμού, στις ποικίλες εκφάνσεις του ως ιδεολογίας και ως πολιτικού σχεδίου.
Στο επίκεντρο της παρούσας ανάλυσης βρίσκεται η έννοια του «άλλου» αντικομμουνισμού, η οποία χρησιμοποιείται εδώ προκειμένου να διακρίνει τις διαφορετικές «ποικιλίες» (varieties) αντικομμουνισμού που αντιπροσωπεύουν ο κυρίαρχος αντικομμουνισμός στη μετεμφυλιακή Ελλάδα και ο αντικομμουνισμός που συνδέθηκε με το CCF. Στοιχείο διαφοροποίησης μεταξύ των δύο αποτελεί η συνάρθρωση του φιλελευθερισμού με τον αντικομμουνισμό, η οποία απαντάται στη δεύτερη περίπτωση. Η διαφοροποίηση αυτή επηρεάζει τις πρακτικές και τον λόγο που επιστρατεύει η κάθε ποικιλία αντικομμουνισμού. Απόρροια αυτής της διαφοροποίησης αποτελεί και ο διαφοροποιημένος ρόλος του κράτους στην προώθηση της αντικομμουνιστικής ιδεολογίας, ο οποίος είναι κομβικός στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, όπως και η συνέργεια με παρακρατικούς μηχανισμούς. Στο εγχείρημα του CCF, η έμφαση βρίσκεται στον ρόλο των διανοουμένων και της κοινωνίας πολιτών για τη διαμόρφωση της αντικομμουνιστικής συναίνεσης.
[…]
Η Ζηνοβία Λιαλιούτη είναι επίκουρη καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ.
