Σάββας Ε. Τσιλένης / Καλλιρόη Δαφνά
τχ. 137
Τόσον τερπνή μια θάλασσα στον κόσμον δεν είν᾽ άλλη
με την ξηράν συμφώνησε να κάμουν το κανάλι.
Το μάκρος, και το στένωμα δίνουν ονομασίαν,
το λεν της Θράκης Βόσπορον, της Πόλης ευτυχίαν.
…Στην όψη αυτής της θάλασσας καΐκια οπού βράζουν,
ασχόλαστα παν κι έρχονται, κι’ ωσάν μιρμίγγια μοιάζουν.
Η Θράκη μόν’ αξιώθηκε νάν’ τόσο ευτυχισμένη,
να έχει όλ᾽ αυτά μαζί για νάναι ζηλεμένη.
Και όσοι ταύτην βλέπουσι, θωρούν εν συντομία,
της Οικουμένης όλης της γης σωστήν Γεωγραφία.
(Βοσπορομαχία, σ. 8, στ. 73-76, σ. 13, στ. 257-262)
Πολλοί συγγραφείς από την αρχαιότητα καταπιάστηκαν με τη μορφολογία, το κάλλος και τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής και μάλισταμε τα ισχυρά ρεύματα που προκαλούνται από τους εναλλασσόμενους βόρειους και νότιους ανέμους που καθιστούν επικίνδυνους τους μεγάλους πλόες στο κανάλι. Ο Οράτιος ονομάζει τον διάπλου του Βοσπόρου insaniens (παράτολμο), λόγω της επικινδυνότητας που προκαλεί η δύναμη των αντίθετων ρευμάτων. Ο γεωγράφος του 2ου αι. Διονύσιος ο Βυζάντιος έγραψε το έργο Βοσπόρου ανάπλους, το οποίο δεν σώζεται ολόκληρο και στο οποίο περιγράφει με λεπτομέρεια την ακτογραμμή του Κατάστενου και την πόλη του Βυζαντίου, πριν αυτή γίνει η Κωνσταντίνου Πόλη. Ο όρος ανάπλους προσδιορίζει την πλεύση αντίθετα στο ρεύμα, από την ανοιχτή θάλασσα προς το λιμάνι της ενδοχώρας, μέσω ενός πορθμού ή ποταμού. Έκτοτε, κανένας άλλος δεν περιέγραψε την Πόλη, στην ελληνική γλώσσα, και όπως σημειώνει ο Σκαρλάτος Βυζάντιος στο ογκωδέστατο έργο του: «είνε δε αληθώς σημειώσεως άξιον, ότι εις το διάστημα τούτο των τεσσάρων μετά την άλωσιν αιώνων, ουδείς των ημετέρων, καθόσον γνωρίζομεν, επεβάλετο να τοπογραφήση την Κωνσταντινούπολιν και τον Βόσπορον. Μελέτιος μόνος ο Αθηνών περιέγραψεν αυτήν επιτροχάδην εν τη Γεωγραφία του, αντιγραψάμενος σχεδόν τον Δουκάγγιον αλλ᾽ η περιγραφή του κατ᾽ ουδέν εφώτισεν την ιστορίαν. Και πάλιν έπρεπεν ίσως ξένος τις να σχεδιογραφήση τα κατ’ αυτήν εις το καθ’ ημάς ιδίωμα, και ούτος είν᾽ ο ποιήσας την Βοσπορομαχίαν».
«Η τοποθεσία όπου είναι κτισμένη η πόλη, θεωρείται λόγω του κλίματος, των δύο θαλασσών που την προστατεύουν από τη μια πλευρά κι από την άλλη, και του κάλλους των γειτονικών περιοχών, η ωραιότερη και ευδαιμονέστερη πόλη όχι μόνο της Ασίας αλλά όλου του κόσμου».
[…]
Ο Σάββας Ε. Τσιλένης είναι αρχιτέκτονας πολεοδόμος και εργάζεται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Η Καλλιρρόη Δαφνά έχει ειδίκευση στο δημόσιο δίκαιο και εργάζεται στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας.