Bonnie Honig
τχ. 120, σ. 78-96
Στο παρόν δοκίμιο προσεγγίζω την Αντιγόνη του Σοφοκλή υπό το πρίσμα των πολιτικών του 5ου αιώνα σχετικά με την ταφή, για να υποστηρίξω ότι η ταφή του Πολυνείκη από την Αντιγόνη αποτελεί επιτέλεση των αντιστάσεων της ελίτ στην ανάδυση της δημοκρατίας στην κλασική πόλη. Στην ανάγνωση αυτή, ο Κρέων δεν αντιπροσωπεύει την ηγεμονία ή το κράτος δικαίου που έχει βγει εκτός ελέγχου, ή όχι μόνο αυτό, αλλά επίσης, και πιο έντονα, μια διαφορετική τακτική της ελίτ: συνωμοτεί με τη νεοεμφανιζόμενη δημοκρατία και υιοθετεί πολλούς από τους στόχους της ως δικούς του. Ανήκει στη «νέα γενιά της ελίτ», για την οποία ο Mark Griffith λέει (αν και δεν μιλάει για τον Κρέοντα): «Είναι διατεθειμένοι να δουλέψουν μέσα στα πλαίσια του δημοκρατικού συστήματος και να διαμορφώσουν τις διεκδικήσεις και τις επιλογές τους έτσι ώστε να συμμορφώνονται με το “καλό της πόλης”. Ο Κρέων θέλει να επιστρατεύσει την ηγεμονία στην υπηρεσία των δικών του σκοπών κι έτσι λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της πόλης. Η Αντιγόνη, αντίθετα, δεν σκοπεύει να συνεργαστεί με τον εχθρό. Έτσι, οι δύο πρωταγωνιστές αντιπροσωπεύουν τις δύο στρατηγικές που, όπως παρατηρεί ο Griffith, υιοθετούσαν οι ελίτ της Αθήνας κατά τον 5ο αιώνα μπροστά στην εγκαθίδρυση της δημοκρατίας. Ορισμένοι αποδέχτηκαν τη νέα δημοκρατική πόλη και τις αξίες της, ενώ άλλοι παρέμειναν αντιδραστικοί και απέρριψαν κάθε συμβιβασμό ως συνενοχή.
Καθώς διεξάγουν αυτή τη σύγκρουση, η Αντιγόνη και ο Κρέων φανερώνουν το πολιτικό και ψυχικό κόστος των αλλαγών που επέφερε η δημοκρατία του 5ου αιώνα στο δίκαιο και τις πρακτικές που αφορούσαν τους νεκρούς και την οικογένεια, αλλαγών βαθύτατα πολιτικών.
*Πρώτη δημοσίευση: Bonnie Honig, «Antigone’s Laments, Creon’s Grief: Mourning, Membership, and the Politics of Exception», Political Theory 37/1 (2009), σ. 5-43. H παρούσα μετάφραση περιλαμβάνεται στο Έλενα Τζελέπη (επιμ.), Αντινομίες της Αντιγόνης: Κριτικές θεωρήσεις του πολιτικού, μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης, Εκκρεμές, Αθήνα (υπό έκδοση).
H Bonnie Honig διδάσκει πολιτικές επιστήμες στην έδρα Sarah Rebecca Roland του Πανεπιστημίου Northwestern (Σικάγο) και είναι ερευνήτρια ανώτερης βαθμίδας στο American Bar Foundation. Ασχολείται ερευνητικά με τη σύγχρονη δημοκρατική θεωρία, τη νομική θεωρία και τη φεμινιστική σκέψη.
