Ορσαλία-Ελένη Κασσαβέτη
τχ. 145-146
Εισαγωγή
Παρόλο που τα γεωγραφικά του όρια είναι σαφώς προσδιορισμένα, ο Δήμος Αγίου Ιωάννη Ρέντη δεν χαρακτηρίζεται από οικιστική ομοιογένεια· περισσότερο αποτελείται από μία σειρά διαφορετικών ως προς τη σύσταση οικισμών (Σταματάκη, Απόλλωνος, Αγίας Άννης, Θηβών Θεσσαλονίκης, ρουμάνικες και αρμένικες πολυκατοικίες, εργατικές κατοικίες της οδού Φλέμινγκ, εργατικές του ΟΣΕ)
που συνδέονται με τη μέριμνα για την κοινωνική κατοικία. Είκοσι χρόνια πριν από την επίσημη ανακήρυξή του σε Δήμο, τον Σεπτέμβριο του 1946 (διάταγμα με το υπ’ αρ. 105 Β, ΦΕΚ 290, 26/9/1946, τευχ. Α΄), η περιοχή του Άγιου Ιωάννη Ρέντη συστήθηκε ως κοινότητα (Βασιλικό Διάταγμα της 16/2/1925, ΦΕΚ 48, Α΄) με απόσπαση από τον Δήμο Αθηναίων και τον ορισμό του ως έδρας της, αποτελούμενη από τμήματα του Δήμου Αθηναίων (ανατολικά) και Πειραιώς (δυτικά). Το 1935 εντάχτηκε στο πρώτο Σχέδιο Πόλεως με όρια τον Κηφισό ποταμό (Ανατολή), τον ΣΕΚ (Βορράς), την Πειραιώς (Νότος), τον Οικισμό Απόλλωνα (Δύση), ενώ το 1943 υπάγεται στον Νομό Αττικής από τον Νομό Αττικής και Βοιωτίας βάσει του διατάγματος 223Α-26/7/1943. Στη δεκαετία του 1940, παρόλο που ο Δήμος ερχόταν τρίτος στο λεκανοπέδιο Αττικής ως προς το μέγεθος των καλλιεργήσιμων εκτάσεών του με 2.900 στρ., το Ανώτατο Πολεοδομικό Συμβούλιο ενέκρινε τον χαρακτηρισμό συγκεκριμένων περιοχών του σε «βιομηχανικές ζώνες» (Πειραιώς, Οικισμός Απόλλωνα, ΣΕΚ), που έως τουλάχιστον τη δεκαετία του 1950 θα παρέμεναν αδόμητες ή θα χαρακτηρίζονταν από χαμηλή δόμηση.
Χαρακτηριζόμενη από καθαρά γεωργικό χαρακτήρα, ήδη από το 1383, οπότε και παραχωρήθηκε η περιοχή του Ελαιώνα στον γραμματέα της πόλης των Αθηνών Δημήτρη Ρέντη, η κοινότητα Αγίου Ιωάννη Ρέντη αποτελούνταν κυρίως από περιβόλια και λοιπές καλλιεργούμενες εκτάσεις, βουστάσια και υποστατικά. Ανάμεσα σ’ αυτές και στις κατοικίες των καλλιεργητών, είχαν αναπτυχθεί οικιστικοί πυρήνες. Ωστόσο, καθοριστική υπήρξε η συμβολή του δημάρχου Γεώργιου Λιανόπουλου στη μετατροπή της γεωργικής φύσης της περιοχής σε βιομηχανική: ο Λιανόπουλος πραγματοποίησε μια σειρά από δημόσια έργα (δρόμοι, υπόνομοι, γέφυρα Κηφισού) και ταύτισε το αναπτυξιακό πρόγραμμά του με τη μαζική εκβιομηχάνιση της περιοχής. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας (1967-1974), ο Δήμος του Αγίου Ιωάννη Ρέντη μετατρέπεται, όπως εξάλλου και η ευρύτερη περιοχή του Ελαιώνα, σε περιοχή «βιομηχανικών εξυπηρετήσεων», με αποθήκες, βιομηχανίες, βιοτεχνίες κ.ά.
[…]
Η Ορσαλία-Ελένη Κασσαβέτη είναι διδάκτωρ Πολιτισμικών Σπουδών και διδάσκει στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ (ΑΠΘ)/ΣΕΠ, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών ΕΑΠ.
