Μαρία Καβάλα
Τχ. 153-154
Ο 19ος αιώνας, η εποχή της Χειραφέτησης
Η ιστορία των Εβραίων της Ουγγαρίας κατά τον 19ο αι. συνδέεται με μια ιδιαίτερη διαδικασία κοινωνικής και πολιτιστικής αφομοίωσης. Ο ίδιος ο ιδρυτής του πολιτικού Σιωνισμού, ουγγρικής καταγωγής, ο Theodor Herzl, απάλλασσε σχεδόν τους Ούγγρους Εβραίους από το στρατηγικό του όραμα, αυτό μιας εβραϊκής πατρίδας στην περιοχή της Παλαιστίνης.1
Μετά την απόκτηση πολιτικών δικαιωμάτων των Εβραίων, ύστερα από τη Χειραφέτηση το 1867 και τη δημιουργία της Αυστρο-ουγγρικής Αυτοκρατορίας, διαμορφώθηκε ένα καθεστώς κατά το οποίο η φιλελεύθερη αριστοκρατία της χώρας υποστήριξε τη χειραφέτηση των Εβραίων και την εβραϊκή μεσαία τάξη κατά τη διαδικασία οικονομικού εκσυγχρονισμού της χώρας των Μαγυάρων (εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη). Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό, αν αναλογιστούμε ότι η Ουγγαρία ήταν μία χώρα με αριστοκρατία γης και πλατιά στρώματα φτωχών αγροτών, όπου οι Εβραίοι αποτελούσαν τα μεσαία αστικά στρώματα, με το 38% να είναι επιχειρηματίες, έμποροι και τραπεζίτες, το 28% υπάλληλοι και το 33% εργάτες. Βέβαια, οι Εβραίοι της Βουδαπέστης διέφεραν ως προς τη μόρφωση και την εκκοσμίκευση από τους ορθόδοξους παραδοσιακούς Εβραίους των μικρότερων πόλεων.2 Τον εκσυγχρονισμό που η αριστοκρατία δεν είχε καταφέρει να επιτύχει τον «ανέθετε» στους Εβραίους, ενώ διατηρούσε την πολιτική εξουσία ως δικό της μονοπώλιο.3 Δεν επρόκειτο για μια ομαλή διαδικασία, καθώς οι συντηρητικές τάξεις του παλαιού καθεστώτος επιτίθονταν στη Φιλελεύθερη Προοδευτική Κίνηση και στους Εβραίους, τους οποίους θεωρούσαν εκπροσώπους της. Επίσης, οι αντιμοναρχικές αντιδράσεις των διάφορων εθνικών ομάδων της Αυτοκρατορίας (Τσέχοι, Σλοβάκοι, Πολωνοί, Ούγγροι και Γερμανοί) στρέφονταν εναντίον των Εβραίων, που τους θεωρούσαν όργανο των Αψβούργων ηγεμόνων. Γύρω στα 1882, η κατάρρευση του διεθνούς «χριστιανικού» τραπεζικού οργανισμού Union General ενέτεινε τον αντισημιτισμό και τις κατηγορίες αίματος, με μία δίκη για τελετουργικό φόνο στην πόλη Tiszaeszlár. Από το 1883, ωστόσο, ύστερα από τις αποκαλύψεις για σκευωρίες συκοφαντίας αίματος σε βάρος των Εβραίων, σταδιακά οι αντισημιτικές κινήσεις υποχώρησαν.4
[…]
Η Μαρία Καβάλα είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Στην Ουγγαρία του 17ου αι. υπήρχαν Σεφαραδίτες και Ασκεναζί Εβραίοι, αλλά στον 20ό αιώνα φαίνεται ότι επικρατέστερη ομάδα ήταν οι Ασκεναζί, οι οποίοι παλαιότερα μιλούσαν γίντις, αλλά στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κυρίως ουγγρικά. Βλ. Σχετικά https://www.jewishvirtuallibrary.org/budapest-hungary-jewish-history-tour (ημ. πρόσβασης 30.12.2020).
2. Lucy S. Dawidowicz, The war against the Jews 1933-1945, Bantam Book, Νέα Υόρκη 1978, σ. 513-514.
3. András Kovács, «Jews and Jewishness in Post-war Hungary», στο Quest. Issues in Contemporary Jewish History, Journal of Fondazione CDEC, νο.1, Απρίλιος 2010, σ. 34-36. url: www.quest-cdecjournal.it/focus.php?id=192.
4. Έντουαρντ Χ. Φλάννερυ, Η αγωνία των Εβραίων. 2.300 χρόνια αντισημιτισμού, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2006, σ.182-183.
