Ανδρέας Βλάχος
τχ. 140-141
Η παραπληροφόρηση είναι συνυφασμένη με την επικοινωνία και την ενημέρωση. Τα τελευταία χρόνια όμως, έχει γίνει αντικείμενο ευρύτερου ενδιαφέροντος, καθώς συχνά αναφέρεται ως καθοριστικός παράγοντας εκλογικών αποτελεσμάτων. Ιδιαίτερης προσοχής τυγχάνουν η χρήση μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης στο πλαίσιο εκλογικών εκστρατειών και η δυνατότητα επιρροής της πληροφόρησης των ψηφοφόρων. Σε αυτό το άρθρο θα περιγράψω πώς μέθοδοι τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη διάδοση πληροφοριών και θα αναλύσω την επίδρασή τους στη σύγχρονη κοινωνία. Η παραπληροφόρηση (misinformation) στα μέσα μαζικής ενημέρωσης συχνά αποκαλείται «ψευδείς ειδήσεις». Η αγγλική εκδοχή του όρου, «fake news», έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής παγκοσμίως, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται για να περιγράψει φαινόμενα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, όπως για παράδειγμα φαινόμενα ρητορικής μίσους (hate speech) ή προπαγάνδας. Γι’ αυτό, στο άρθρο αυτό θα αποφύγω τον όρο «fake news» και θα χρησιμοποιήσω τον όρο «παραπληροφόρηση», εννοώντας τη διασπορά ανακριβών ή ελλιπών πληροφοριών.
Η παραπληροφόρηση δεν είναι νέο φαινόμενο. Ψευδείς ή ελλιπείς πληροφορίες πάντοτε διαδίδονταν με διάφορα μέσα. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι ότι συνήθως διαδίδονται ταχύτερα από τις αληθείς· με τα λόγια του Jonathan Swift: «το ψέμα πετάει και η αλήθεια ακολουθεί κουτσαίνοντας» («Falsehood flies, and truth comes limping after it»). Στη σημερινή εποχή, η διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter, έχει δώσει τη δυνατότητα προσέγγισης μαζικών ακροατηρίων σε κάθε μέλος της κοινωνίας το οποίο διαθέτει μεγάλο δίκτυο επαφών, ένα φαινόμενο που αποκαλείται «citizen journalism». Κατά συνέπεια, κάθε μέλος είναι εν δυνάμει παραγωγός και αναμεταδότης πληροφοριών, με το επιπλέον χαρακτηριστικό της ταχύτητας: ένας δημοσιογράφος μέχρι πρότινος θα χρειαζόταν την έγκριση για τη δημοσίευση του άρθρου του στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας για να προσεγγίσει τους αναγνώστες του, αλλά σήμερα όλοι μας μπορούμε να μοιραστούμε πληροφορίες στα κοινωνικά μας δίκτυα χωρίς καμία καθυστέρηση. Ενδεικτικό της αύξησης της επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ενημέρωση είναι το εύρημα πρόσφατης έρευνας του Reuters Institute for the Study of Journalism, στην οποία 51% των Αμερικανών ερωτηθέντων ανέφεραν ότι τα χρησιμοποιούν ως πηγή ενημέρωσης, ενώ το 2013 το ποσοστό ήταν 25%, με παρόμοιες αυξητικές τάσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία.
[…]
Ο Ανδρέας Βλάχος είναι λέκτορας (Assistant Professor) Επεξεργασίας Φυσικής Γλώσσας και Μηχανικής Μάθησης στο University of Sheffield.
