Χριστίνα Τσακιστράκη
τχ. 126, σ. 51- 65
Η εννοιοδότηση του δικαίου υπό το φως της ανάδειξης της συμβολικής του λειτουργίας, η πρόσληψή του ως «συμβολική δομή», η οποία εισάγει, κατοχυρώνει και εγγυάται τις θεμελιώδεις ανθρωπολογικές σταθερές του δυτικού πολιτισμού, αποτελεί οικεία μεθοδολογία στη γαλλική θεωρία του δικαίου. Τοποθετείται μάλιστα ως ιδρυτική θέση στον πυρήνα του έργου του σημαντικού ιστορικού και θεωρητικού του δικαίου αλλά και ψυχαναλυτή Pierre Legendre, συγκροτώντας μια θέση που υιοθετείται και προβάλλεται από μερίδα της γαλλικής νομικής θεωρίας. Ο πρόσφατα ψηφισθείς στη Γαλλία νόμος υπό τον γενικό τίτλο «Γάμος για Όλους» που επεκτείνει το δικαίωμα γάμου και υιοθεσίας και στα ομόφυλα ζεύγη, επαναφέρει δυναμικά στο προσκήνιο του διαλόγου την παραπάνω θέση, καθώς αυτή ενεργοποιήθηκε ως κεντρικός επιχειρηματολογικός άξονας εκ μέρους της άποψης που αντιτάχθηκε σθεναρά στην ψήφιση του νόμου. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η δικαιική αναγνώριση ισότιμων δικαιωμάτων στα ομοφυλόφιλα πρόσωπα επερωτά με αμείλικτο τρόπο τις συστατικές παραδοχές, τους όρους και τα όρια κάθε θεωρητικής στοιχειοθέτησης του δικαιικού φαινομένου ως αμετακίνητης συμβολικής δομής και, εμπλέκοντας παρόμοια διαβήματα στην αναπόφευκτη(;) προοπτική του κριτικού αναστοχασμού, τα εισάγει σε αντιπαράθεση προς την αντίθετη, καταφάσκουσα προς τον υπό συζήτηση νόμο άποψη• την άποψη ειδικότερα, η οποία, αντί της συμβολικής διάστασης, συγκροτείται με άξονα την αποδοχή της θετικής δυνατότητας μιας εκ βάθρων ανακαίνισης του κοινωνικού συμβολαίου και των συμβολικών μας αναφορών.
Το παρόν κείμενο θα επιχειρήσει να παρουσιάσει τη σχετική ανταλλαγή επιχειρημάτων, όπως αυτή διεξήχθη στη γαλλική συζήτηση εν όψει της εισαγωγής προς ψήφιση του προκείμενου νόμου• όπως, όμως, επίσης το ουσιώδες περιεχόμενό της ανατέμνει ένα από τα κρισιμότερα και οδυνηρότερα ερωτήματα, το οποίο διατρέχει ευρύτερα, αν όχι συνολικά, τη σύγχρονη περί δικαίου προβληματική. Και το οποίο συνοψίζεται στην εναγώνια αναζήτηση των πλαισίων, των ορίων εντός των οποίων οφείλει στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες να κινηθεί το δίκαιο και ο νομοθέτης. Είναι άραγε ορθό, ευκταίο και δημοκρατικό, ανταποκρινόμενο στο εγειρόμενο ανάλογο κοινωνικό αίτημα, το δίκαιο να ανατρέπει τις πάγιες, αναλλοίωτες, αδιαμφισβήτητες για αιώνες, σταθερές του δυτικού πολιτισμού, γεγονός που πράττει ο εν λόγω νόμος; Ή αντίθετα, οφείλει να αποκρούει κατηγορηματικά παρόμοιες διεκδικήσεις, επιτελώντας το έργο του προνομιακού θεματοφύλακα των ανθρωπολογικών και συμβολικών σημείων αναφοράς των υποκειμένων του δικαίου, στο όνομα και πάλι της υπεράσπισης της δημοκρατίας και του πολιτισμού;
Η Χριστίνα Τσακιστράκη είναι διδάκτωρ κοινωνιολογίας του δικαίου του τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών
