Χρήστος Ηλιάδης
τχ. 138-139
Τα τελευταία χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί οι προσπάθειες ένταξης των Ρομά στην Ευρώπη σε μεγάλο βαθμό, με αφορμή τη διεύρυνση της ΕΕ προς Ανατολικά και Νοτιοανατολικά. Οι προσπάθειες αυτές έχουν στρέψει τη στόχευση, όχι σε κεντρικές πολιτικές, αλλά σε στρατηγικές και πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο, με άμεση εμπλοκή των τοπικών κοινοτήτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Απαραίτητη προϋπόθεση γίνεται πλέον η συμμετοχή των ίδιων των κοινοτήτων Ρομά με σκοπό την ενδυνάμωση των μελών τους και τη συμμετοχή τους στη λήψη τοπικών αποφάσεων. Επίσης, κεντρική στην προσπάθεια αυτή θεωρείται η διαδικασία της (κοινωνικής και διαπολιτισμικής) διαμεσολάβησης, μέσω της οποίας επιχειρείται να αρθούν τα εμπόδια στην πρόσβαση σε τοπικούς θεσμούς και υπηρεσίες, καθώς και να προωθηθεί στην πράξη η ένταξη ως μια αμοιβαία διαδικασία μέσω της οποίας τόσο οι θεσμοί του κράτους όσο και οι κοινότητες των αποκλεισμένων προβαίνουν σε βήματα αμοιβαίας σύγκλισης.
Σε αυτές τις κατευθύνσεις, τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα από ευρωπαϊκούς οργανισμούς προγράμματα διαμεσολάβησης και ενδυνάμωσης των ρόμικων κοινοτήτων. Για παράδειγμα, μέσω του προγράμματος ROMED I και ΙΙ του Συμβουλίου της Ευρώπης εκπαιδεύτηκαν στην Ελλάδα σχεδόν 150 Ρομά διαμεσολαβητές οι οποίοι ήρθαν να προστεθούν σε όσους παλαιότερα είχαν εκπαιδευτεί από τη Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης. Την εκπαίδευση διαμεσολαβητών ακολούθησε η δημιουργία «τοπικών ομάδων δράσης», με τη φιλοδοξία αυτές να προωθήσουν την ενεργό συμμετοχή των ρόμικων κοινοτήτων στη λήψη των τοπικών αποφάσεων. Οι τοπικές ομάδες εκπαιδεύτηκαν και προετοιμάστηκαν για συναντήσεις διαβούλευσης με τους τοπικούς φορείς, αφότου πέρασαν και οι τελευταίοι τη διαδικασία παράλληλων εκπαιδεύσεων σε ζητήματα ένταξης σύμφωνα με τις αρχές του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σκοπός των κοινών συναντήσεων διαβούλευσης ήταν να τεθούν τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ρόμικες κοινότητες τοπικά, καθώς και να ξεκινήσει μια διαδικασία διαβούλευσης με σκοπό την επίλυση όσων προβλημάτων έχουν τοπική διάσταση.
Μέσα από την εμπειρία των εκπαιδεύσεων των τοπικών ομάδων δράσης, καθώς και των στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης σε οκτώ περιοχές της Ελλάδας την περίοδο 2014-2017, στη συνέχεια του κειμένου θα εξαχθούν κάποια συμπεράσματα που αφορούν τα βασικά εμπόδια αλλά και τις προοπτικές ένταξης των τσιγγάνικων/ρόμικων κοινοτήτων στην Ελλάδα.
Η αυξημένη συμμετοχή των Ρομά στις εκπαιδεύσεις των τοπικών ομάδων δράσης καθώς και τα όσα κατατέθηκαν σε αυτές δείχνουν μία αυξημένη διάθεση για ένταξη, κυρίως ως αντίδοτο στην οικονομική κρίση και στην έλλειψη επαγγελματικής προοπτικής, αλλά και μια ανάγκη να σπάσει ο αποκλεισμός. Τα επαγγέλματα με τα οποία κυρίως ασχολούνται οι Ρομά στην Ελλάδα (πλανόδιος μικροπωλητής, λαϊκές αγορές, εμπόριο) έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση και την αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων. Η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου και η εντατικοποίηση των σχετικών ελέγχων έχουν περιορίσει περαιτέρω τις επαγγελματικές δυνατότητες, οξύνοντας τον εργασιακό αποκλεισμό.
[…]
Ο Χρήστος Ηλιάδης είναι διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών (Έσσεξ) και εκπαιδευτής στο πρόγραμμα ROMED ΙΙ την περίοδο 2014-2017.
