Μιχάλης Αγραφιώτης
τχ. 143-144
«Best luck in what you find
But for your own sake remember times
We used to know»
Jethro Tull, We used to know, 1969
- Εισαγωγή
Αυτό το άρθρο αποτελεί μια παρέμβαση σε μια σύγχρονη τάση στον χώρο της εκπαίδευσης, η οποία τείνει να παγιωθεί ως κυρίαρχη αντίληψη. Η τάση αυτή στοχεύει στην επαναδιατύπωση των αρχών της εκπαίδευσης με τους όρους της διοίκησης επιχειρήσεων και της οικονομίας της αγοράς.
Η εισβολή της οικονομίας στην εκπαίδευση έχει αφετηρία τη δεκαετία του ’80, ενώ στη χώρα μας εμφανίζεται μία δεκαετία αργότερα. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, με την αναβάθμιση του ρόλου και την ανάπτυξη των δομών της συνεχιζόμενης κατάρτισης, της εκπαίδευσης ενηλίκων και της διά βίου μάθησης, οι διαχειριστικές (managerial) αντιλήψεις γνωρίζουν αλματώδη διάχυση και επιρροή. Συναντάμε αυτές τις αντιλήψεις ως κυρίαρχες στα σεμινάρια και στις επιμορφώσεις εκπαιδευτικών σε θέματα οργάνωσης σχολικών μονάδων και σύγχρονων θεωριών διδακτικής μεθοδολογίας, σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με αντικείμενο την εκπαιδευτική διοίκηση, αλλά και στα εγχειρίδια του ΕΟΠΠΕΠ, δηλαδή του Οργανισμού που πιστοποιεί την εκπαιδευτική επάρκεια των εκπαιδευτών ενηλίκων.
Οι επικρίσεις και οι διαμαρτυρίες για τις διαρκείς επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών λαμβάνουν συνήθως έναν συνδικαλιστικό συντεχνιακό χαρακτήρα που σχετίζεται με το ωράριο και τις υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών ως εργαζομένων, ωστόσο, κατά τη γνώμη μας, αυτή η κριτική είναι δευτερεύουσας σημασίας. Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι, μέσω της διά βίου μάθησης, οι αρχές, οι μέθοδοι και το πνεύμα της νεοφιλελεύθερης-διαχειριστικής αντίληψης επιχειρούν να κυριαρχήσουν στο σύνολο της εκπαίδευσης και, τελικά, να διαμορφώσουν τα υποκείμενα της εκπαίδευσης (στελέχη, εκπαιδευτικοί, εκπαιδευόμενοι) με την ιδεολογία της αγοράς.
Η ρητορική της διαχειριστικής αντίληψης εμφανίζει δύο χαρακτηριστικά που συγχρόνως αποτελούν τα συνεχόμενα στάδια της λογικής του επιχειρήματός της:
α) Παρουσιάζεται χωρίς ιστορία και καταγωγή. Όλες οι θεωρίες ή προσεγγίσεις που σχετίζονται με αυτή διαγράφουν μια διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν και προτείνονται ως ρηξικέλευθες λύσεις στα διαχρονικά προβλήματα της εκπαίδευσης. Αμφισβητούν την ιστορικότητα των συγκρούσεων και των αντιφάσεων του χώρου της εκπαίδευσης και, συνεκδοχικά, απομονώνουν την εκπαιδευτική διεργασία από το κοινωνικό γίγνεσθαι.
β) Μεταφέρουν τη λογική και τις μεθόδους του management επιχειρήσεων. Αφού εγκαθιδρύσουν την ιδιότυπη ιστορική αμνησία, μεταφέρουν και προσαρμόζουν στοιχεία του management, όπως η στοχοθεσία, η δυναμική των ομάδων και τα κλειστά συστήματα εισροών-εκροών. Σύμφωνα με τη ρητορική της νεοφιλελεύθερης πρότασης, ακολουθώντας το παραπάνω σχέδιο, που προτείνεται ως επιστημονικό, τα σχολεία θα γίνουν πιο «αποτελεσματικά» και θα βελτιωθούν οι μαθητικές επιδόσεις.
[…]
O Μιχάλης Αγραφιώτης είναι σκηνοθέτης, εκπαιδευτικός. ([email protected])
