Ulrich Moennig
Τχ. 122-123, σ. 83-93
Η εξεζητημένη χρήση της διακειμενικότητας στις Ακυβέρνητες Πολιτείες από νωρίς απασχόλησε το ενδιαφέρον αρχικά των κριτικών (η αριστερή κριτική στη δεκαετία του 1960 την αποδοκίμαζε) και, αργότερα, των μελετητών του Τσίρκα. Πιο πρόσφατη είναι η «ανακάλυψη» του μυθιστορηματικού προσώπου του Δρ. Ρόμπερτ Ρίτσαρντς ως «φορέα» διακειμενικών σημαινομένων στην Τριλογία. Η Μαρία Αθανασοπούλου εστιάζει κυρίως στον πρώτο τόμο της Λέσχης και εξετάζει το θέμα της διακειμενικότητας στη Λέσχη (και στην Τριλογία) σφαιρικότερα, με έμφαση «στις αναφορές στο νατουραλιστικό μυθιστόρημα του 19ου αιώνα». Ο Γιάννης Δημητρακάκης εξετάζει το θέμα των διακειμένων με εστίαση (καθόλου αποκλειστική) στα εικαστικά διακείμενα στην Αριάγνη και με έμφαση στις «σφίγγες και χίμαιρες» στο σαλόνι του Ρίτσαρντς. Την ώρα που δεν υπάρχουν παρά μόνο κάποιες υποχρεωτικές επικαλύψεις ανάμεσα στις μελέτες της Αθανασοπούλου και του Δημητρακάκη, μια σχετική μου ανακοίνωση το 2010 –που εστίαζε πιο ειδικά στο πρόσωπο του Ρίτσαρντς και έθετε το ερώτημα, κατά πόσο τα λογοτεχνικά του αναγνώσματα τον χαρακτηρίζουν ως μυθιστορηματικό πρόσωπο– επικαλυπτόταν σε αρκετά σημεία με τις δυο αυτές μελέτες. Αρκετά σημεία από την εργασία του 2010 ενσωματώθηκαν στην παρούσα μελέτη, στην οποία δίνω περισσότερη έμφαση στον μυθιστορηματικό άνθρωπο που δημιουργείται και εξελίσσεται με βάση τα αναγνώσματά του.
Καταρχάς, πρέπει να διευκρινίσω ένα ερώτημα που θέτω: το κατά πόσο στις Ακυβέρνητες Πολιτείες τα λογοτεχνικά αναγνώσματά τους χαρακτηρίζουν τα μυθιστορηματικά πρόσωπα. Στην Τριλογία εμφανίζεται –δίπλα στον «καθολικό» πρωταγωνιστή του έργου, Μάνο Σιμωνίδη alias Καλογιάννη– ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός ετερογενών χαρακτήρων, οι οποίοι εκπροσωπούν μια ποικιλία εθνικών, πολιτικών, ιδεολογικών, σεξουαλικών και άλλων ταυτοτήτων και που έρχονται σε ορισμένα σημεία της Τριλογίας σε πρώτο πλάνο. Αρκετά από τα πρόσωπα αυτά είναι αναγνώστες λογοτεχνικών έργων. Και τα αναγνώσματά τους ενίοτε συνάδουν με τα χαρακτηριστικά των προσώπων αυτών. Ένα τέτοιο πρόσωπο είναι ο Δρ. Ρόμπερτ (Ρούμπυ)
O Ulrich Moennig διδάσκει βυζαντινή και νεοελληνική φιλολογία στο Ινστιτούτο Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου.