Στέφανος Πεσμαζόγλου
τχ. 137
Στο σημείωμά μου αυτό θα σταθώ αποκλειστικά σε τέσσερις σημαδιακές στιγμές στην πολιτικο-πνευματική πορεία του Δημήτρη Μαρωνίτη. 1) Ο λόγος: δύο επιφυλλίδες (1971-1972)· 2) έπεται η πράξη: φυλάκιση στα κρατητήρια ΕΑΤ/ΕΣΑ (1972-1973)· 3) συντίθεται ο λόγος και η πράξη σε ένα μανιφέστο (1985)· 4) διατυπώνονται ορισμένες απορίες για τον Τρωικό πόλεμο, τους Τρώες και τους Αχαιούς, που θα του θέταμε σε συζήτηση/συνέντευξη για το περιοδικό…
- Εν αρχή ην ο λόγος
Α) «Ο φόβος της ελευθερίας» ή «Παιδεία και ελευθερία»
Μου διαφεύγει ο ακριβής τίτλος της επιφυλλίδας, την οποία δεν μπόρεσα να εντοπίσω, αλλά, αν δεν με απατά εντελώς η μνήμη μου, πρέπει να ήταν ένας εκ των ως άνω δύο ή κάποιος συνδυασμός τους.
Λονδίνο 1971: εποχή (εγώ τότε στα είκοσί μου), όπου είχαν περιοριστεί στο ελάχιστο οι ελπίδες για την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Το όνομα «Μαρωνίτης» ήταν σε μένα παντελώς άγνωστο. Ανασκίρτησα με την επιφυλλίδα για την ελευθερία: α) Ο λόγος του ήταν πειστικά λαγαρός, β) η επιφυλλίδα «Παιδεία και ελευθερία» ήταν ένας ύμνος στο τρίτομο έργο Paideia: The Ideals of Greek Culture του Βέρνερ Γιαίγκερ (Werner Jaeger), που πρωτοεκδόθηκε το 1939 στα αγγλικά, όταν ο συγγραφέας του βρισκόταν εξόριστος στις ΗΠΑ, εξαιτίας της επικράτησης του ναζισμού στη Γερμανία. Η επιφυλλίδα με οδήγησε σαν υπνοβάτη στον εντοπισμό και την ανάγνωση των 1.500 περίπου σελίδων του έργου. Για τον Γιαίγκερ ερμηνευτική κλείδα του κλασικού θαύματος ήταν η παιδεία, με κέντρο αναφοράς την Αθήνα ως «Σχολή της Ευρώπης», γ) πολιτικο-πολιτισμικά: πολλαπλές ήταν οι υπαινικτικές, αλλά σαφείς αναφορές στην ανελεύθερη κατάσταση των πραγμάτων στην Ελλάδα της δικτατορίας.
Β) «Σημείο αναφοράς»
Το άρθρο με αυτόν τον τίτλο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα (27.2.1971), με παράπλευρη εκτενή ανταπόκριση από τη δίκη του Σάκη Καράγιωργα. Η συγκεκριμένη επιφυλλίδα του Μαρωνίτη, έτσι όπως ήμουν αποκομμένος και άπελπις στη λονδρέζικη ομίχλη, με συγκίνησε, γιατί θεώρησα πως κάτι κινείται στην Ελλάδα. Καταθέτω εκτενή παραθέματα, καθώς μου φαίνονται και σήμερα καίρια: «Διηπειρωτικά άγχη, η ευρωπαϊκή μας διαμαρτυρία για την βαναυσότητα της καιροσκοπικής πολιτικής […] τις αρπάγες που συνθλίβουν τον σύγχρονο άνθρωπο σ’ όλα τα πλάτη της γης […] την απάνθρωπη τεχνολογία, τη χυδαιότητα της διαφήμισης, την καταπίεση των διανοουμένων […] την μόλυνση της ατμόσφαιρας κ.τ.λ. Όχι πως είναι άχρηστη αυτή η φυγόκεντρη παραφιλολογία, αλλά καταντά παραπλανητική, όσο δεν προϋποθέτει και τη μελέτη της δικής μας γης […] Άλλους τους παραχορταίνει, κι άλλους τους καταδικάζει σε υποσιτισμό και μαρασμό – κι όχι βέβαια μόνο από υλική άποψη».
[…]
Ο Στέφανος Πεσμαζόγλου είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής των ΣΘ.
