Τχ. 158-159
Ιωάννης Δασκαλάκης & Καλλιόπη Σαπουντζάκη
- Νησιωτικότητα και περιβαλλοντικοί πόροι
Ο νησιωτικός χώρος αποτελείται από φυσικογεωγραφικές (νησιωτικές) οντότητες με διακριτά όρια και ευδιάκριτες ροές πόρων και αγαθών. Παρουσιάζει έτσι μια διχοτομική ταυτότητα. Από τη μια πλευρά, χαρακτηρίζεται από τη δικτύωση και την αλληλεπίδραση, καθώς οι νησιωτικές κοινωνίες λόγω του πεπερασμένου μεγέθους των νησιών και της απουσίας ενδοχώρας είναι προσανατολισμένες στην εξωστρέφεια, τη συνεργασία και την υλική και άυλη εξάρτηση από άλλα νησιά ή ηπειρωτικές περιοχές. Από την άλλη πλευρά, η νησιωτικότητα είναι συνώνυμο της απομόνωσης, του αποκλεισμού και της μοναδικότητας. Συχνά, τα νησιά εκλαμβάνονται από τους κατοίκους των ηπειρωτικών περιοχών ως απομονωμένοι κόσμοι, που φιλοξενούν το «διαφορετικό», το «αλλότριο», το «παράξενο». Η θάλασσα αποτελεί το φυσικό σύνορο που τα αποκόπτει από τον υπόλοιπο κόσμο, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση μιας ξεχωριστής ταυτότητας. Ο διάπλους της θάλασσας για την προσέγγιση των νησιών σηματοδοτεί την υπέρβαση ενός ορίου και συνοδεύεται από συναισθήματα προσδοκίας και κινδύνου (Constantakopoulou, 2007).
Από περιβαλλοντική/οικολογική σκοπιά τα νησιά αποτελούν σε κάποιον βαθμό, και εκλαμβάνονται ως, κλειστά συστήματα με πεπερασμένες ροές και διαθεσιμότητα περιβαλλοντικών πόρων από τους οποίους εξαρτάται η βιωσιμότητα όχι μόνο των τοπικών κοινωνιών, αλλά και των νησιωτικών οικοσυστημάτων. Εξαιτίας του πεπερασμένου μεγέθους των νησιών και των λιγοστών τους πόρων, οι σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης μεταξύ της τοπικής κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος είναι περισσότερο ισχυρές, αφήνουν έντονα ίχνη και γίνονται άμεσα αντιληπτές στα επιμέρους συστήματα κάθε νησιού μέσω των συχνά κρίσιμων επιπτώσεων στην εύθραυστη βιωσιμότητά τους (Lewis, 2009). Για παράδειγμα, οι επιπτώσεις της υπερεκμετάλλευσης και εξάντλησης των περιβαλλοντικών πόρων, όπως του νερού, της εξάντλησης της αγροτικής γης, της εκτεταμένης δόμησης του παράκτιου χώρου και της ανεξέλεγκτης παραγωγής και διάθεσης απορριμμάτων γίνονται άμεσα αντιληπτές επηρεάζοντας το σύνολο του νησιωτικού χώρου (Briguglio, 1995).
[…]
Ο Ιωάννης Δασκαλάκης είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστήμιου.
Η Καλλιόπη Σαπουντζάκη είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστήμιου.
