Για το βιβλίο: Pothiti Hantzaroula, Child Survivors of the Holocaust in Greece. Memory, Testimony and Subjectivity, Routledge, Λονδίνο και Νέα Υόρκη 2020, 278 σ.
Ρίκα Μπενβενίστε
Τχ. 153-154
Ελάχιστα παιδιά επέζησαν από τη ναζιστική γενοκτονία. Μάλιστα, όπως ορθά μας υπενθυμίζει η Ποθητή Χαντζαρούλα, μολονότι την επαύριον κιόλας του Ολοκαυτώματος οι επιζώντες που συγκέντρωναν τεκμήρια της καταστροφής επεδίωξαν να καταγράψουν και τη μαρτυρία των παιδιών, χρειάστηκε να περάσουν πολλές δεκαετίες πριν να γίνει η παιδική εμπειρία κομμάτι της ιστοριογραφίας και συστατικό της κατανόησης του Ολοκαυτώματος. Το βιβλίο της Ποθητής Χαντζαρούλα εντάσσεται λοιπόν σε ένα σύγχρονο ιστοριογραφικό ρεύμα και αποτελεί σημαντική συμβολή στη μεταπολεμική ιστορία γενικά και στην ιστορία των Ελλήνων Εβραίων ιδιαίτερα. Η μελέτη συνιστά και γόνιμη επιστημολογική πρόταση, καθώς συνομιλεί αφενός με προβληματισμούς γύρω από τη διαδικασία της εξόντωσης και τις μνήμες του διωγμού και αφετέρου γύρω από την αναγνώριση των παιδιών ως υποκειμένων μιας ιστορικής αφήγησης· τα παιδιά αυτά συμμετείχαν στη διαμόρφωση νέων συλλογικών υποκειμενικοτήτων και μιας μεταπολεμικής εβραϊκής ταυτότητας. Η συγγραφέας επιχειρεί μια «γενεακή» προσέγγιση της μνήμης, χωρίς να υποτιμά διαφοροποιητικούς παράγοντες, όπως η γεωγραφική προέλευση, οι έμφυλες και οι ταξικές διαστάσεις.
Εξαρχής η Χαντζαρούλα εκθέτει με σαφήνεια τα ερωτήματα που συνιστούν το καθοδηγητικό νήμα της έρευνας: Πώς μπορούμε να δούμε όσα συνέβησαν και από τη σκοπιά της μνήμης των εβραιόπαιδων της Ελλάδας, δηλαδή εκείνων των ελάχιστων παιδιών που διέφυγαν τον θάνατο αλλά όχι και την εκτόπιση σε στρατόπεδα, καθώς και εκείνων των λίγων παιδιών που έζησαν την Κατοχή και τον κίνδυνο της σύλληψης κρυμμένα μαζί ή μακριά από την οικογένειά τους; Επιπλέον, πώς η τραυματική ιστορική εμπειρία αλλά και η μεταβίβασή της μπορούν να μας διαφωτίσουν σχετικά με τα μεταπολεμικά χρόνια; Τις απαντήσεις στα παραπάνω σημαντικά και έως το δικό της βιβλίο ανεξερεύνητα ερωτήματα η συγγραφέας τις αναζητά με μια εκτεταμένη έρευνα.
[…]
Η Ρίκα Μπενβενίστε είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.